path: root/doc/FAQ_turkish

		PostgreSQL i�in S�k�a Sorulan Sorular (SSS)
                                       
   Son g�ncelleme : 23 �ubat 2004  Pazartesi - 13:34:26

   Bruce Momjian (pgman@candle.pha.pa.us)
   �eviren : Devrim G�ND�Z (devrim@gunduz.org), Nicolai Tufar (ntufar@yahoo.com), Volkan YAZICI (vyazici@phreaker.net)
   
   Bu belgenin en g�ncel hali, http://www.gunduz.org/seminer/pg/FAQ_turkish.html ve 
   http://www.PostgreSQL.org/docs/faq-turkish.html 
   adreslerinde gor�lebilir.
   
   Platforma �zel sorular�n�z, 
   http://www.PostgreSQL.org/users-lounge/docs/faq.html adresinde yan�tlan�r.
     _________________________________________________________________
   
                             Genel Sorular
                                      
   1.1) PostgreSQL nedir? Nas�l okunur?
   1.2) PostgreSQL' in haklar� nedir?
   1.3) PostgreSQL, hangi Unix platformlar�nda �al�s�r?
   1.4) Hangi Unix olmayan uyarlamalar� bulunmaktad�r?
   1.5) PostgreSQL'i nereden indirebilirim?
   1.6) Deste�i nereden alabilirim?
   1.7) En son s�r�m� nedir?
   1.8) Hangi belgelere ulasabilirim?
   1.9) Bilinen hatalar ya da eksik �zelliklere nereden ulasabilirim?
   1.10) Nas�l SQL �grenebilirim?
   1.11) PostgreSQL 2000 y�l�na uyumlu mudur?
   1.12) Geli�tirme tak�m�na nas�l kat�labilirim?
   1.13) Bir hata raporunu nas�l g�nderebilirim?
   1.14) PostgreSQL, diger DBMS'lerle nas�l kar��la�t�r�labilir?
   1.15) PostgreSQL'e maddi a��dan nas�l destek olabilirim?
   
                      Kullan�c�/istemci Sorular�
                                      
   2.1) PostgreSQL icin ODBC s�r�c�leri var m�?
   2.2) PostgreSQL'i web sayfalar�nda kullanabilmek i�in hangi ara�lar bulunmaktad�r?
   2.3) PostgreSQL'in grafik kullan�c� arabirimi var m�d�r? 
        Report generator var m�d�r? G�m�l� sorgu dili arabirimi var m�d�r?
   2.4) PostgreSQL ile ileti�imi kurabilmek i�in hangi dilleri kullanabilirim?
   
                   Y�netimsel Sorular
                                      

   3.1) PostgreSQL'i, /usr/local/pgsql dizininden ba�ka dizinlere nas�l kurabilirim?
   3.2) Postmaster'i baslatt�g�mda, Bad System Call ya da core dumped mesaj� 
	al�yorum. Neden?
   3.3) Postmaster'i ba�latt���mda, IpcMemoryCreate hatas� al�yorum. Neden?
   3.4) Postmaster'i ba�latt���mda, IpcSemaphoreCreate hatas� al�yorum. Neden?
   3.5) Di�er bilgisayarlar�n benim PostgreSQL veritaban� sunucuma ba�lant�lar�n� nas�l 
	kontrol edebilirim?
   3.6) Veritaban� motorunu daha iyi ba�ar�m icin nas�l ayarlayabilirim?
   3.7) Hangi hata ay�klama �zellikleri bulunmaktad�r?
   3.8) Ba�lanmaya �al���rken, neden "Sorry, too many clients" hatas�n� al�yorum?
   3.9) pgsql_tmp dizininin i�indeki dosyalar nelerdir?
   3.10) PostgreSQL s�r�mlerini y�kselmek i�in neden bir dump/reload i�lemi ger�ekle�tirmek 
	zorunday�m?

                        ��letimsel Sorular
                                      
   4.1) Binary cursor ve normal cursor aras�ndaki fark nedir?
   4.2) Sorgunun sadece ilk birka� sat�r�n� nas�l SELECT edebilirim?
   4.3) psql'in i�inde g�rd���m tablolar�n ya da di�er �eylerin listesini nas�l alabilirim?
   4.4) Bir tablodan bir kolonu nas�l kald�rabilirim?
   4.5) Bir sat�r, tablo ve veritaban� icin en fazla b�y�kl�k nedir? 
   4.6) Tipik bir metin dosyas�ndaki veriyi saklamak i�in ne kadar disk alan� gereklidir?
   4.7) Veritaban�nda hangi tablo ya da indexlerin tan�mland�g�n� nas�l g�rebilirim?
   4.8) Sorgular�m cok yava�, ya da indexlerimi kullanm�yorlar. Neden?
   4.9) Query-optimizer in sorgular�m� nas�l de�erlendirdigini, i�leme soktu�unu nas�l g�rebilirim?
   4.10) R-tree index nedir?
   4.11) Genetic Query Optimizer nedir?
   4.12) D�zenli ifade (Regular Expression) aramalar�n� ve b�y�k/k���k harfe duyars�z aramalar� nas�l yapabilirim?
	Bu b�y�k(k���k harfe duyarl� aramalar i�in indeksi nas�l kullanabilirim?

   4.13) Bir sorguda, bir alan�n "NULL" oldu�unu nas�l ortaya ��karabilirim?
   4.14) �esitli karakter tipleri aras�ndaki farklar nelerdir?
   4.15.1) Nas�l serial/otomatik artan(auto-incrementing) bir alan yaratabilirim?
   4.15.2) SERIAL giri�inin de�erini nas�l alabilirim?
   4.15.3) currval() ve  nextval() di�er kullan�c�lara sorun yaratmaz m�?
   4.15.4) Neden sequence say�lar�n transaction i�leminin iptalinden sonra yeniden kullan�l�yor? Neden sequence/SERIAL 
	kolonumdaki say�larda atlamalar oluyor?
   4.16) OID nedir? TID nedir?
   4.17) PostgreSQL' de kullan�lan baz� terimlerin anlamlar� nelerdir?
   4.18) Neden  "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc()"? hatas�n� al�yorum?
   4.19) Hangi PostgreSQL s�r�m�n� �al�st�rd���m� nas�l g�rebilirim?
   4.20) Neden large-object i�lemlerim, "invalid large obj descriptor"? hatas�n� veriyor?
   4.21) �u andaki zaman� �ntan�ml� de�er olarak kabul eden kolonu nas�l yarat�r�m?
   4.22) Neden IN kullanan subquerylerim �ok yava�?
   4.23) Outer join i�lemini nas�l yapabilirim?
   4.24) Ayn� anda birden fazla veritaban�nda nas�l i�lem yapabilirim?
   4.25) Bir fonksiyondan nas�l �oklu sat�r ya da kolon d�nd�rebilirim?
   4.26) Neden PL/pgSQL fonksiyonlar� i�inden g�venli bir �ekilde tablo yaratma/kald�rma i�lemlerini yapam�yoruz?
   4.27) Hangi replikasyon se�enekleri bulunmaktad�r?
   4.28) Hangi �ifreleme se�enekleri bulunmaktad�r?
	
	PostgreSQL �zelliklerini Geni�letmek
                                      
   5.1) Kullan�c�-tan�ml� bir fonksiyon yazd�m. psql'de �al��t�rd���m zaman neden 
	core dump ediyor?
   5.2) PostgreSQL'e nas�l yeni veri tipleri/fonksiyonlar ekleyebilirim?
   5.3) Bir tuple d�nd�rmek i�in bir C fonksiyonunu nas�l yazar�m?
   5.4) Bir kaynak dosyas�nda de�isiklik yapt�m. Yeniden derlememe ra�men 
	de�i�iklik ge�erli olmuyor. Neden?
     _________________________________________________________________
   
                             Genel sorular
                                      
    1.1) PostgreSQL nedir?
    
   PostgreSQL, Post-Gres-Q-L olarak okunur.
   
   PostgreSQL, yeni-nesil VTYS arast�rma prototipi olan POSTGRES veritaban� 
   y�netim sisteminin geli�tirilmesidir. POSTGRES' in zengin veri 
   tiplerini ve g��l� veri modelini tutarken, SQL'in geli�tirilmis alt k�mesi 
   olan PostQuel dilini kullan�r. PostgreSQL �cretsizdir ve kaynak kodu a��k da��t�l�r.

   PostgreSQL, PostgreSQL gelistirme listesine �ye olan bir �nternet gelistirici
   tak�m� taraf�ndan geli�tirilir. �u andaki koordinat�r, Marc G. Fournier 
   (scrappy@PostgreSQL.org). (Bu tak�ma nas�l kat�lacag�n�z� �grenmek i�in  
   1.6 numaral� maddeyi okuyunuz.) Bu tak�m, t�m PostgreSQL geli�iminden sorumludur.

   PostgreSQL 1.01 s�r�m�n�n yazarlar� Andrew Yu ve Jolly Chen idi. Bunlar�n d�s�nda bir ka� kisi de uyarlama,
   hata ay�klama ve kodun gelistirilmesi i�in �al�sm�st�. PostgreSQL'in t�redigi orijinal Postgres kodu, 
   lisans, lisans�st� ve akademisyenler tarafindan, Professor Michael Stonebraker ) University of
   California, Berkeley) koordinat�rl�g�nde yaz�lm�st�r.
   
   Berkley'deki yaz�l�m�m ad� Postgres idi. SQL uyumlulugu 1995'te eklenince, ad� Postgres 95
   oldu. 1996 y�l�n�n sonlar�nda ad� PostgreSQL olarak degistirildi.
   
       1.2) PostgreSQL'in haklar� nedir?
       
   PostgreSQL Data Base Management System
   
   Portions copyright (c) 1996-2002, PostgreSQL Global Development Group
   Portions Copyright (c) 1994-6 Regents of the University of California
   
   Permission to use, copy, modify, and distribute this software and its
   documentation for any purpose, without fee, and without a written
   agreement is hereby granted, provided that the above copyright notice
   and this paragraph and the following two paragraphs appear in all
   copies.
   
   IN NO EVENT SHALL THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA BE LIABLE TO ANY PARTY
   FOR DIRECT, INDIRECT, SPECIAL, INCIDENTAL, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES,
   INCLUDING LOST PROFITS, ARISING OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE AND
   ITS DOCUMENTATION, EVEN IF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA HAS BEEN
   ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
   
   THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA SPECIFICALLY DISCLAIMS ANY WARRANTIES,
   INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF
   MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. THE SOFTWARE
   PROVIDED HEREUNDER IS ON AN "AS IS" BASIS, AND THE UNIVERSITY OF
   CALIFORNIA HAS NO OBLIGATIONS TO PROVIDE MAINTENANCE, SUPPORT,
   UPDATES, ENHANCEMENTS, OR MODIFICATIONS.
   
   �stteki metin klasik a��k-kod lisans� olan BSD lisans�d�r. Kaynak kodun nas�l 
   kullan�labilece�ine dair s�n�rlamalar� yoktur. Bu lisansi seviyoruz ve de�i�tirme 
   niyetimiz bulunmamaktad�r.
   
       1.3) PostgreSQL, hangi Unix platforlar�nda �al�s�r?
    
   Genel olarak, modern bir Unix-uyumlu platform PostgreSQL'i �al�st�racakt�r.
   Ayr�nt�l� bilgi i�in kurulum belgelerine bakabilirsiniz
   
       1.4) Hangi Unix olmayan uyarlamalar� bulunmaktad�r?
    
   �stemci
   
   libpq C k�t�phanesini, psql ve diger arabirimleri ve binary dosyalar�, MS
   Windows ortamlar�nda �al�smas� i�in derlemeniz m�mk�nd�r. Bu �rnekte  istemcide
   MS Windows �al�s�yor ve desteklenen Unix platformlar�ndan birinde �al�san PostgreSQL
   sunucuna TCP/IP ile baglanmaktad�r. Da��t�m i�indeki win32.mak dosyas� ile,
   Win32 libpg k�t�phanesi ve psql yaratabilirsiniz. PostgreSQL ayn� zamanda ODBC
   istemcileri ile haberlesebilmektedir.

   Sunucu

   Veritaban� sunucusu Cygwin kullanarak Windows NT, 2K ya da XP �zerinde �al��t�r�labilir.
   Da��t�m i�indeki pgsql/doc/FAQ_MSW�N dosyas�n� ya da web sitemizdeki MS Windows FAQ'u
   inceleyebilirsiniz. 
	
   Do�al Windows NT/2000/XP portu i�in �u anda �al��malar devam etmektedir. Windows s�r�m�  
   hakk�nda g�ncel bilgi i�in, http://techdocs.postgresql.org/guides/Windows adresini 
   ziyaret edebilirsiniz.
 	
   Ayr�ca, http://forge.novell.com adresinde Novell Netware 6 portu bulunmaktad�r.  

       1.5) PostgreSQL'i nereden indirebilirim?
    
   PostgreSQL i�in ana anonim ftp sitesi ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub ' dur.
   Yans�lar i�in, ana web sayfam�za bakabilirsiniz.
   
   1.6) Deste�i nereden alabilirim?
    
   Ana e-posta listesi : pgsql-general@PostgreSQL.org. PostgreSQL konusundaki tart��malara
   a��kt�r. �ye olmak i�in, asa��daki sat�rlar� e-postan�z�n g�vde k�sm�na (konu k�sm�na de�il)
   yaz�p, pgsql-general-request@PostgreSQL.org adresine g�nderin:

    subscribe
    end

   Ayn� zamanda, bir digest listesi bulunmaktad�r. Bu listeye �ye olmak i�in, 
    pgsql-general-digest-request@PostgreSQL.org adresine, body k�sm�nda
   
    subscribe
    end

   yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.

   Digest postalar, ana liste 30k civar�nda e-postaya ulast���nda �yelere g�nderilmektedir.

   Buglar i�in bir e-posta listesi bulunmaktad�r. Bu listeye �ye olmak i�in,
   pgsql-bugs-request@PostgreSQL.org adresine, body k�sm�nda

    subscribe
    end

    yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.

   Ayn� zamanda, geli�tiriciler i�in tart��ma listesi bulunmaktad�r. Bu listeye �ye olmak
   i�in,  pgsql-hackers-request@PostgreSQL.org adresine,  g�vde k�sm�nda

    subscribe
    end

   yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.

   Bunlar�n d���ndaki e-posta listelerine ve PostgreSQL hakk�nda bilgiye, PostgreSQL WWW 
   ana sayfas�ndan ula�abilirsiniz:
   
     http://www.PostgreSQL.org

   Ayn� zamanda, EFNet ve OpenProjects �zerinde, #PostgreSQL adl� bir IRC kanal� bulunmaktad�r. Bunun i�in,
    irc -c '#PostgreSQL' "$USER" irc.phoenix.net Unix komutunu kullanabilirsiniz.
   
   Ticari destek veren firmalar�n listesine,

   http://www.postgresql.org/users-lounge/commercial-support.html
 
   adresinden ulasabilirsiniz.
   
       1.7) En son s�r�m� nedir?
    
   PostgreSQL'in son s�r�m� 7.3.3't�r. 

   Her 4 ayda major release ��kar�lmas� planlanmaktad�r.
   
       1.8) Hangi belgelere ulasabilirim?
    
   Da��t�m�n icinde, kitapciklar, kitapcik sayfalari ve bazi k���k �rnekler verilmektedir.
   /doc dizinine bak�n�z. Ayrica, bu el kitap��klar�n� online olarak
   http://www.PostgreSQL.org/docs/ adresinden inceleyebilirsiniz. 

   http://www.PostgreSQL.org/docs/awbook.html ve http://www.commandprompt.com/ppbook 
   adreslerinde PostgreSQL kitaplar� bulunmaktad�r. PostgreSQL kitablar�n�n listesine, 
   http://www.ca.PostgreSQL.org/books/ adresinden ula�aiblirsiniz. Ayr�ca, PostgreSQL 
   konusundaki teknik makalelere de http://techdocs.PostgreSQL.org/ adresinden 
   ula�abilirsiniz.

   psql'in, \d ile baslayan veri tipler, operatorler, fonksiyonlar, aggregateler,vb. ile 
   ilgili g�zel komutlar� vard�r.
   
   Web sitemiz daha fazla belgeyi i�ermektedir.
   
       1.9) Bilinen hatalar ya da eksik �zelliklere nereden ulasabilirim?
    
   PostgreSQL SQL-92 uyumlugugu icindedir, standartlardan fazla da �zellikleri
   bulunmaktad�r. Bilinen hatalar, eksik �zellikler ve gelecek ile ilgili planlar i�in
   TODO listesine bak�n�z.
   
       1.10) Nas�l SQL �grenebilirim?
    
   http:/www.PostgreSQL.org/docs/awbook.html adresindeki kitap SQL �gretecektir.
   http://www.commandprompt.com/ppbook adresinde de bir baska PostgreSQL kitab� bulunmaktad�r.

   http://www.intermedia.net/support/sql/sqltut.shtm,
   http://ourworld.compuserve.com/homepages/graeme_birchall/HTM_COOK.HTM
   http://sqlcourse.com ve http://sqlcourse2.com adreslerinde de g�zel belgeler bulunmaktad�r.

   Bir ba�kas� da,  http://members.tripod.com/er4ebus/sql/index.htm adresinde bulunan
   "Teach Yourself SQL in 21 Days, Second Edition" kitab�d�r.
   
   Baz� kullan�c�lar�m�z da �u kitab� �nermektedirler: 
	The Practical SQL Handbook, Bowman, Judith S., et al.,Addison-Wesley. Others 
	like The Complete Reference SQL, Groff et al., McGraw-Hill.    

   1.11) PostgreSQL 2000 y�l�na uyumlu mudur?
    
   Evet. 
   
       1.12) Gelistirme tak�m�na nas�l kat�labilirim?
    
   �ncelikle, en son kaynak kodunu indirin ve web sitemizdeki ya da dag�t�m�n i�indeki 
   PostgreSQL Developer belgesini okuyun. Ardindan, pgsql-hackers ve pgsql-patches 
   listelerine �ye olun. ���nc� olarak da, pgsql-pacthes listesine y�ksek kalitede 
   yamalar g�nderin.

   PostgreSQL CVS arsivine erisim izni olan, 10 kadar gelistirici bulunmaktadir.
   Hepsi defalarca, diger kisilerin yaptigindan cok daha  y�ksek-kaliteli patchler 
   gondermislerdir. Ayrica biz de bu gelistiricilerin ekledikleri yamalarin y�ksek
   kalitede olduguna g�veniyoruz.
   
       1.13) Bir hata raporunu nas�l g�nderebilirim? 

  PostgreSQL BugTool sayfasina gidiniz. O sayfada bir bug bildirmek icin neleri 
  yapman�z gerektigi anlatilmistir.
   
  Ayr�ca, ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub ftp adresimizde, yeni bir PostgreSQL s�r�m� 
  ya da yamasi olup olmadigini kontrol ediniz.
   
       1.14) PostgreSQL, diger DBMS'lerle nas�l karsilast�r�labilir?
    
   Bir yazilimin g�c�n� �l�mek i�in �esitli yollar vardir: Yazilimin �zellikleri, 
   basar�m�, g�venilirligi, destegi ve �creti.
   
   �zellikler

   PostgreSQL mevcut b�y�k ticari veritabanlarinin, transaction, subselect, 
   trigger, view, foreign key referential integrity ve sophisticated locking gibi
   t�m �zelliklerine sahiptir. Onlarin sahip olmadiklari, kullanici-tanimli tipler 
   (user-defined types), rules, inheritance  ve lock cak��malar�n� d���rmek i�in 
   multi-version uyumluluk �zellikleri bulunmaktadir.
          
   Performans (Ba�ar�m)

   PostgreSQL, di�er ticari ve a��k kaynak kodlu veritabanlar�yla yak�n ba�ar�m� sa�lar. 
   Baz� a��lardan daha h�zl�d�r, di�er a��lardan da yava�t�r. MySQL ya da daha zay�f 
   veritabanlar� ile kar��la�t�r�ld���nda,insert/update islemlerinde, transaction bazl� 
   �al�st���m�z i�in daha yava��z. MySQL, yukar�daki "�zellikler" k�sm�nda belirtilenlerden
   hi� birine sahip de�ildir. Biz, ba�ar�m�m�z� her s�r�mde artt�rsak da, esneklik ve 
   geli�mi� �zellikler i�in yap�lanm�s durumday�z . PostgreSQL'i MySQL ile kar��la�t�ran  
   �u web sitesine bakabilirsiniz: http://openacs.org/why-not-mysql.html
          
   G�venilirlik
   DBMSlerin g�venilir olmas� gerketigi, yoksa degerleri olmayacagini d�s�n�yoruz
   �ok iyi test edilmis, dengeli �al�san minimum say�da hata i�eren kod sunmaya �al�s�yoruz.
   Her bir s�r�m en az 1 ayl�k beta testlerinden ge�irilmektedir. S�r�m ge�mi�ine bakarsan�z,
   �retime haz�r, dengeli ve kararl� kodlar sundugumuzu g�rebilirsiniz. Bu alanda, diger 
   veritaban� yaZ�l�mlar�na �st�nl�g�m�z olduguna inanmaktay�z

   Destek
   E-posta listemiz, olusan herhangi bir sorunu ��zebilecek b�y�k say�da kullan�c�
   ve gelistirici grubunu i�erir. Sorununuz i�in, en az bir ticari veritaban� kadar
   rahat ��z�m bulabilirsiniz. Gelistiricilere, kullan�c� grubuna, belgelere ve
   kaynak koda direk olarak erisebilme, PostgreSQL destegini, diger DBMSlere g�re daha
   �nemli k�lar. Gereksinimi olanlara, ticari destek verilebilir. (Destek i�in 1.6 b�l�m�ne bak�n�z.)
          
   Fiyat
   Ticari ve ticari olmayan t�m kullan�mlar�n�z i�in PostgreSQL �cretsizdir. Kodumuzu, yukar�da belirtilen
   BSD-stili lisanstaki s�n�rlamalar hari�, �r�n�n�z�n i�ine ekleyebilirsiniz.
          
       1.15) PostgreSQL'e maddi a��dan nas�l destek olabilirim?
    
   PostgreSQL, 1996 y�l�ndan beri 1.s�n�f altyap�ya ashiptir. Bunun i�in, y�llar boyu �al�s�p bu altyap�y�
   olusturup y�neten Marc Fournier'e tesekk�rler.

   Bir a��k kaynak kodlu proje i�in, kaliteli altyap� �ok �nemlidir. Bu altyap�, projenin
   kesilmesini �nler ve projenin ilerlemesini h�zland�r�r.
   
   Tabii ki bu altyap� ucuz degildir. �slerin y�r�mesi i�in �e�itli y�l�k ve anl�k 
   harcamalar�m�z olmaktad�r. Eger siz ya da sirketinizin bu �abam�za bag�sta 
   bulunabilecek paras� varsa, l�tfen http://www.pgsql.com/pg_goodies adresine 
   gidiniz ve bag�sta, hibede bulununuz.

   Web sayfas�n�n PostgreSQL, �nc.' den bahsetmesine ragmen, "katk�da bulunanlar" 
   (contributors) maddesi sadece PostgreSQL projesini desteklemek i�indir ve belirli bir 
   sirketin para kaynag� degildir. isterseniz, baglant� adresine bir �ek g�nderebilirsiniz.

   ____________________________________________________________________________
   
                      Kullan�c�/istemci Sorular�
                                      
   2.1) PostgreSQL icin ODBC s�r�c�leri var m�?
    
   iki tane ODBC s�r�c�s� bulunmaktad�r:  PsqlODBC ve OpenLink ODBC.
   
   PsqlODBC'i http://gborg.postgresql.org/project/psqlodbc/projdisplay.php adresinden 
   indirebilirsiniz.
  
  OpenLink ODBC http://www.openlinksw.com adresinden al�nabilir.Bu s�r�c�,
  kendi standart ODBC istemci yaz�l�m� ile �al�st���ndan, destekledikleri 
  her platformda (Win, Mac, Unix, VMS) PostgreSQL ODBC bulunmalidir.
   
  �cretsiz s�r�m� olmakla beraber, ticari kalitede destek almak isteyenlere satmak isteyeceklerdir. 
  Sorular�n�z� l�tfen postgres95@openlink.co.uk adresine g�nderiniz.
   
        2.2) PostgreSQL'i web sayfalar�nda kullanabilmek i�in hangi ara�lar bulunmaktad�r?

   http://www.webreview.com adresinde, arka planda veritaban� �al�st�ran Web sayfalar�
   i�in giris seviyesinde bilgi bulunmaktad�r.
   
   Web ile b�t�nlesme i�in, PHP m�kemmel bir arabirim sunar. http://www.php.net .
   
   Karma��k sorunlar i�in, �o�u kisi Perl arabirimini ve  CGI.pm  ya da mod_perl kullan�r.
   

       2.3) PostgreSQL'in grafik kullan�c� arabirimi var m�d�r? 
    
   �e�itli grafik arabirimlerimiz bulunmaktad�r. Bunlar�n aras�nda, PgAccess (http://www.pgaccess.org),
   PgAdmin II (http://www.pgadmin.org, sadece Win32 i�in), RHDB Admin (http://sources.redhat.com/rhdb/ )
   ve Rekall (http://www.thekompany.com/products/rekall/) bulunmaktad�r. Ayr�ca, PostgreSQL i�in web
   tabanl� bir arabirim olan PHPPgAdmin (  http://phppgadmin.sourceforge.net/ ) bulunmaktad�r.
   
   Daha ayr�nt�l� liste i�in http://techdocs.postgresql.org/guides/GUITools adresine bakabilirsiniz.

       2.4) PostgreSQL ile ileti�imi kurabilmek i�in hangi dilleri kullanabilirim?

     * C (libpq)
     * Embedded C (ecpg)
     * Java (jdbc)
     * Python (PyGreSQL)
     * TCL (libpgtcl)

     Di�erleri i�in, http://gborg.postgresql.org adresindeki Drivers/Interfaces b�l�m�ne 
     bakabilirsiniz.
     _________________________________________________________________
   
                       Y�netimsel Sorular
                                      
   3.1) PostgreSQL'i, /usr/local/pgsql dizininden baska dizinlere nas�l kurabilirim?
    
   configure betigini �al�st�r�rken, --prefix se�enegini veriniz.
   
       3.2) postmaster'i baslatt�g�mda, a Bad System Call ya da core dumped mesaj� 
	al�yorum. Neden?
    
   Bunun bir�ok nedeni olabilir. Ancak ilk kontrol edilmesi gereken sey, �ekirdeginize
   System V uzant�lar�n�n kurulu olup olmad�g�n� kontrol etmek olabilir. PostgreSQL 
   shared memory ve semaphores i�in �ekirdek destegine gereksinim duyar.

       3.3) postmaster'i baslatt�g�mda, a �pcMemoryCreate hatas� al�yorum. Neden?
    
   Ya �ekirdeginizde shared memory desteginiz d�zg�nce yap�land�r�lmam�st�r, ya da 
   �ekirdeginizdeki mevcut shared memory miktar�n� b�y�tmeniz gerekecektir. Gereksinim
   duyacag�n�z miktar, mimarinize ve postmaster i�in ayarlad�g�n�z tampon ile backend 
   islemi say�s�na bagl�d�r. T�m sistemler i�in, tamponlar ve islemlerde �ntan�ml� say�larla,
   ~ 1MB kadar yere gereksinmeniz olacaktir.PostgreSQL Administrator's Guide' a, shared memory 
   ve semaphorelar  hakk�ndaki ayr�nt�l� bilgi i�in bakabilirsiniz.

       3.4) postmaster'i baslatt�g�mda, a �pcSemaphoreCreate hatas� al�yorum. Neden?
    
   Eger hata, "�pcSemaphoreCreate: semget failed (No space left on device)" ise, 
   �ekirdeginiz yeterli semaphore ile yap�land�r�lmam�s demektir. Postgres, her 
   bir potansiyel backend i�in bir semaphore gereksinmesi duyar. Ge�ici bir ��z�m, 
   postmaster� backend islemleri i�in daha az miktarda s�n�rla baslatmak olabilir. 
   -N i varsa�lan deger olan 32'den k���k bir degerle baslat�n�z. Daha kal�c� bir 
    ��z�m, �ekirde�inizin SEMMNS ve SEMMNI parametrelerini y�kseltmek olacakt�r.
   
   �al��mayan semaphorelar a��r veritaban� islemlerinde ��kme yaratabilirler.

   Eger hata mesaj�n�z baska birsey ise, �ekirdeginizde semaphore destegini 
   yap�land�rmam�s olabilirsiniz. Shared memory ve semaphorelar hakk�ndaki daha 
   ayr�nt�l� bilgi i�in PostgreSQL Administrator's Guide'a bakabilirsiniz.
   
       3.5) Diger bilgisayarlar�n benim PostgreSQL veritaban� sunucuma baglant�lar�n� 
	nas�l kontrol edebilirim?
    
   �n tan�ml� olarak, PostgreSQL sadece yerel makineden Unix domain sockets kullanarak 
   baglan�lmas�na izin verir. Diger makineler, postmaster'a -i etiketini ge�irmezseniz 
   ve $PGDATA_pg_hba.conf dosyas�n� d�zenleyerek  host-based authentication'a 
   olanak vermezseniz, baglant� yapamayacaklard�r. 
   
       3.6) Veritabani motorunu daha iyi basarim icin nas�l ayarlayabilirim?
  
   Indexler sorgular� h�zland�rabilir. EXPLAIN komutu, PostgreSQL'in sorgunuzu nas�l
   yorumlad���n� ve hangi indexleri kullandigini g�rmenize izin verir.

   E�er cok fazla INSERT islemi yapiyorsaniz, bunlar� b�y�k bir toplu islem dosyasi kullan�p
   COPY komutu ile veritabanina girmeyi deneyiniz. Bu, tekil �NSERTlerden daha h�zl�d�r.
   ikinci olarak,  BEG�N WORK/COMM�T transaction blogu i�inde olmayan  ifadeler kendi 
   transactionlarindaymis gibi d�s�n�l�r. �oklu ifadeleri tek bir transaction blo�u i�inde 
   yapabilirsiniz. Bu, transaction overheadini d���recektir. Tek bir 
   transaction blo�u i�inde  birden �ok ifadeyi �al��t�rmay� 
   deneyebilirsiniz. Bu, transaction overhead ini d���r�r.
   
   �e�itli ayarlama se�enekleri mevcuttur. fsync() i�lemini, postmaster'� -o -F se�ene�i ile 
   ba�latarak devre d��� b�rakabilirsiniz. Bu i�lem, fsync()'lerin her transactiondan sonra 
   diske flush etmesini engelleyecektir.

   Ayn� zamanda, postmaster'i -B se�ene�i ile ba�lat�p, backend i�lemleri taraf�ndan kullan�lan 
   shared memorf buffers say�lar�n� artt�rabilirsiniz. Eger bu parametreyi �ok y�ksek tutarsan�z, 
   �ekirde�inizin shared memory b�lgesindeki limiti a�ma olas�l���n�z y�z�nden postmaster 
   ba�layamayabilir. Her bir tampon (buffer) 8K'd�r. �ntan�ml� say� ise 64 tampondur.
   
   Ayn� �ekilde, backend'in -S se�ene�ini ge�ici s�ralamalar i�in backend s�re�leri taraf�ndan
   kullan�lacak haf�zay� artt�rmak amac�yla kullanabilirsiniz. -S se�ene�i kilobayt cinsinden de�er al�r 
   ve �n tan�ml� de�eri 512'dir (512 K)
     
   Tablolardaki veriyi bir indekse e�lemek amac�yla gruplama i�in CLUSTER komutunu kullanabilirsiniz.
   Ayr�nt�l� bilgi i�in CLUSTER komutunun yard�m sayfas�na bakabilirsiniz.

       3.7) Hangi hata ay�klama �zellikleri bulunmaktad�r?

   PostgreSQL, hata ay�klama amac�yla kullan�labilecek durum bilgisi rapor eden �e�itli 
   �zeliklere sahiptir.
 
   �ncelikle, configure beti�ini --enable-cassert se�ene�iyle �al��t�r�rsan�z, bir �ok assert() backend cal��mas�n� 
   g�zlemler ve beklenmeyen bir durumda program� durdurur.

   Postmaster ve postgres �e�itli hata ay�klama se�eneklerine sahiptir. �ncelikle, 
   postmaster'i ba�latt���n�zda, standart ��kt�y� ve hatalar� bir log dosyas�na 
   y�nlendirdi�inize emin olun:

    cd /usr/local/pgsql
    ./bin/postmaster >server.log 2>&1 &

    Bu i�lem PostgreSQL ana dizinine server.log dosyas� yerle�tirecektir. Bu dosya sunucunun 
    ya�ad��� sorunlar ya da hatalar hakk�nda yararl� bilgiler i�erir. -d se�ene�i, hata 
    ay�klama seviyesini belirten bir rakam ile kullan�l�r. Y�ksek hata ay�klama 
    seviyelerinin b�y�k log dosyalar� olu�turaca��n� unutmay�n�z.
  
    E�er postmaster �al��m�yorsa, postgres backend'ini komut sat�r�ndan �al��t�rabilir ve SQL ifadenizi
    direk olarak yazabilirsiniz. Bu sadece hata ay�klama amac�yla �nerilir. Burada, noktal� virg�l�n de�il de
    yeni bir sat�r�n sorguyu sonland�rd���n� unutmay�n�z. E�er hata ay�klama sembolleri ile derlediyseniz,
    ne oldu�unu g�rmek i�in bir hata ay�klay�c� kullanabilirsiniz. backend postmasterdan ba�lat�lmad���ndan,
    e�de�er bir ortamda �al��mamaktad�r ve locking/backend etkile�im sorunlar� artabilir.
   
    E�er postmaster �al���yorsa, bir pencerede psql'i �al��t�r�n ve psql taraf�ndan kullan�lan postgres s�recinin s�re� 
    numaras�n� (PID) bulun. Postgres s�reci ile ili�kilendirmek i�in bir hata ay�klar�c� kullan�n. Sorgular� psql 
    arac�l��� ile �al��t�rabilirsiniz. E�er postgres ba�lang�c�nda hata ay�klamak istiyorsan�z, PGOPTIONS="-W n" 
    se�ene�ini ayarlayabilir ve psql'i ba�latabilirsiniz. Bu i�lem, ba�lang�c�n n saniye kadar gecikmesini 
    sa�layacakt�r; b�ylece hata ay�klay�c�y� s�rece ili�kilendirdikten sonra ba�lang�� s�recinin devam etmesini 
    sa�layabilirsiniz.

    postgres program� hata ay�klama ve ba�ar�m �l��mleri i�in -s, -A ve -t se�eneklerine sahiptir.
      
       3.8) Baglanmaya �al�s�ken, neden "Sorry, too many clients" hatas�n� al�yorum?
    
   Postmaster'in  e�zamanl� olarak ba�latabilece�i backend s�re�leri s�n�rlar�n� 
   artt�rman�z gerekmektedir.
   
   �n tan�ml� de�er 32 s�re�tir. Bunu, postmaster'i uygun -N de�eri ile ya da 
   postgresql.conf dosyas�n� d�zenleyerek yeniden ba�latmakla artt�rabilirsiniz.

   E�er -N de�erini 32'den b�y�k yapacaksan�z, ayn� zamanda -B de�erini de de�i�tirmeniz
   gerekti�ini unutmay�n. -B -N'nin en az 2 kat� kadar olmal�d�r; daha iyi ba�ar�m i�in 
   bu say�y� daha da artt�rmal�s�n�z. Y�ksek say�daki backend s�re�leri i�in, �e�itli �ekirdek yap�land�rma
   parametrelerini artt�rman�z gerekecektir. Yap�lmas� gerekenler, SHMMAX, SEMMNS, SEMMNI, NPROC, MAXUPRC ve 
   a��labilecek dosyalar�n maksimum say�s� olan NFILE ve NINODE de�erlerini kar��t�rmakt�r. Bunun nedeni, PostgreSQL'in 
   izin verilen backend s�re�lerinin say�s� �zerinde bir s�n�r� olmas�d�r. B�ylelikle sistem kaynaklar�n�n d���na 
   ��k�lmayacakt�r.

   PostgreSQL'in 6.5 s�r�m�ne kadar, en fazla backend say�s� 64 idi ve bunu de�i�tirmek i�in 
   include/storage/sinvaladt.h dosyas� i�indeki MaxBAckendid sabitini de�i�tirdek sonra 
   yaz�l�m� yeniden derlemek gerekiyordu.
   
   	3.9) pgsql_tmp dizinin i�indeki dosyalar nelerdir?
    
   Sorgu �al�st�r�c� (query executer) taraf�ndan yarat�lan ge�ici dosyalard�r. �rnegin,
   bir s�ralama ORDER BY ile yapilacaksa ve s�ralama backend'in -s parametresinin izin
   verdiginden daha fazla alana gereksinim duyuyorsa, ekstra veriyi tutmak i�in ge�ici
   dosyalar yarat�l�r.

   Ge�ici dosyalar, eger s�ralama s�ras�nda backend g��mezse otomatik olarak silinecektir.
   Eger �al�san durumda bir backendiniz yoksa, pg_tempNNN.NN dosyalar�n� silmeniz g�venlidir..

   3.10) PostgreSQL s�r�mlerini y�kselmek i�in neden bir dump/reload i�lemi ger�ekle�tirmek zorunday�m?

   PostgreSQL tak�m� ara s�r�mlerde sadece k���k de�i�iklikler yapmaktad�r; bu y�zden 7.2 
   s�r�m�nden 7.2.1'e y�kseltmek dump/restore i�lemi gerekmemektedir. Ancak, esas s�r�mlerde 
   (�rnek: 7.2'den 7.3'e) �o�unlukla sistem tablolar�n�n ve veri dosyalar�n�n i� yap�s� 
   de�i�tirilir. Bu de�i�iklikler �o�unlukla karma��kt�r; dolay�s�yla veri dosyalar�n�n 
   geriye d�n�k uyumlulu�u i�lemlerini yapm�yoruz. Dump i�lemi, veriyi genel bi�imde 
   alaca��ndan yeniden y�kleme esnas�nda veri, yeni i� bi�ime uygun �ekilde 
   yerle�tirilecektir.

   Disk bi�iminin de�i�medi�i s�r�mlerde, pg_upgrade beti�i g�ncellemenin bir dump/restore 
   gerektirmeden yap�lmas�n� sa�layacakt�r. pg_upgrade beti�inin o s�r�m i�in bulunup 
   bulunmad���n� s�r�m notlar� i�inde bulabilirsiniz.

     _________________________________________________________________
   
			��letimsel Sorular

                                      
       4.1) Binary cursor ve normal cursor arasindaki fark nedir?
    
   DECLARE yard�m sayfasina bakiniz.
   
       4.2) Sorgunun sadece ilk birka� sat�r�n� nas�l SELECT edebilirim?
	    
   FETCH yard�m sayfasina bakiniz, aya da  SELECT ... LIMIT.... kullan�n�z.
   
   �lk birka� sat�r� almak isteseniz bile, t�m sorgu de�erlendirilmek durumunda kal�nabilir. ORDER BY i�eren bir 
   sorgu d���n�n. E�er ORDER BY i�e e�le�en bir index varsa, PostgreSQL istenen ilk birka� sat�r� i�leyebilir, ya da
   t�m sorgu istenen sat�rlar �retilene kadar i�lenebilir.
   
       4.3) psql'in i�inde g�rd�g�m tablolarin ya da diger seylerin listesini nas�l alabilirim?
    
   pgsql/src/bin/psql/describe.c i�indeki psql kaynak kodunu okuyabilirsiniz. Bu kod, 
   psql'in \ ile baslayan komutlar�n�n ��kt�s�n� olusturan SQL komutlarini i�erir. Ayn� 
   zamanda, psql'i -E se�ene�i ile ba�lat�p, verdi�iniz komutlar� �al��t�rmak i�in yapt��� 
   sorgular�n ��kt�lar�n� g�rebilirsiniz.

       4.4) Bir tablodan bir kolonu nas�l kald�rabilirim?
    
   Bu �zellik (ALTER TABLE DROP COLUMN)  7.3 s�r�m� ile gelmi�tir. Eski s�r�mlerde 
   a�a��dakileri uygulamal�s�n�z: 

    BEGIN;
    LOCK TABLE old_table;
    SELECT ...  -- select all columns but the one you want to remove
    INTO TABLE new_table
    FROM old_table;
    DROP TABLE old_table;
    ALTER TABLE new_table RENAME TO old_table;
    COMMIT;

       4.5) Bir sat�r, tablo ve veritaban� icin en fazla b�y�kl�k nedir? 
  
    S�n�rlar:   
 
    Veritabani icin en fazla b�y�kl�k nedir?			S�n�rs�z (32 TB'l�k veritaban� bulunmaktad�r)
    Bir tablo icin en fazla b�y�kl�k nedir?			32 TB
    Bir sat�r i�in en fazla b�y�kl�k nedir?			1.6 TB
    Bir alan i�in en fazla b�y�kl�k nedir?			1 GB
    Tabloda en fazla sat�r say�s� ka�t�r?			S�n�rs�z
    Bir tabloda olabilecek en fazla kolon say�s� ka�t�r? 	Kolon tiplerine ba�l� olarak  250-1600 
    Bir tabloda olabilecek en fazla index say�s� ka�t�r?	s�n�rs�z

   Tabii ki bunlar aslinda s�n�rs�z degildir. Burada belirtilen s�n�rlar, fiziksel 
   s�n�rlar�n haricindeki s�n�rlard�r. Bo� disk alan�, haf�za/takas alan� na ba�l� 
   s�n�rlamalar vard�r. Ba�ar�m, s�n�r de�erlere yaklast�k�a, ya da de�erler cok b�y�k 
   oldu�unda d��ebilir.
   
   Bir tablo i�in b�y�kl�k s�n�r� olan 16 TB, i�letim sisteminin b�y�k dosya deste�i olup
   olmamas�ndan ba��ms�zd�r. B�y�k tablolar, 1 GB'lik dosyalarda sakland��� i�in, dosya 
   sistemi s�n�rlar�nin bir �nemi yoktur.
   
   Tablo ve kolon say�s� b�y�kl�kleri, �n tan�ml� blok b�y�kl��� 32k ya ��kar�larak 
   artt�r�labilir.
   
      4.6) Tipik bir metin dosyas�ndaki veriyi saklamak i�in ne kadar disk alan� gereklidir?
    
   Bir PostgreSQL veritaban�, veriyi "flat" metin dosyas�nda saklamak i�in gereken 
   alan�n 5 kat fazla disk alan�na gereksinim duyabilir.

   Her sat�r�nda bir tamsay� ve metin (text) i�eren, 100.000 sat�rl�k bir dosya d���n�n. 
   Her sat�r�n ortalama 20 byte oldu�unu farzedelim. Metin dosyas� 2.8 MB olacakt�r. Bu veriyi
   tutan PostgreSQL veritaban� yakla��k 6.4 MB yer kaplayacakt�r.

     36 byte: Her bir sat�r basl�g� (yaklasik)
   + 24 byte: Bir tamsay� (int) alani ve bir metin (text) alan� 
   +  4 byte: Sayfada tuple a pointer
   ----------------------------------------
    64 byte -> kay�t bas�na

   PostgreSQL'de data page b�y�kl��� 8192 byte (8k)dir, dolay�s�yla:

   8192 byte -> page bas�na
   -------------------------  =  Her bir veritabani page i ba��na 128 sat�r (yakla��k)
     Sat�r bas�na 64 byte

   100000 veri sat�r�
   --------------------  =  782 veritaban� sayfas�
       128 sat�r

    782 veritaban� sayfas� * sayfa ba��na 8192 byte =  6,406,144 bytes (6.4 MB)

   Indexler cok fazla yere gereksinim duymazlar, ama indexlenmis veriyi tutacaklar�ndan
   b�y�k olabilirler.
   
   NULL de�erler bitmapler i�inde tutulur; dolay�s�yla �ok az yer kaplarlar.

       4.7) Veritaban�nda hangi tablo ya da indexlerin tan�mland�g�n� nas�l g�rebilirim?
    
    psql, bu t�r bilgileri g�stermek i�in, \ ile ba�layan bir �ok komut sunmaktad�r. 
    \? komutu ile bu komutlar� g�rebilirsiniz. Ayr�ca, bunlar� a��klayan ve pg_ ile ba�layan 
    �ok say�da sistem tablosu bulunmaktad�r. Ayn� zamanda, psql -l ile t�m veritabanlar�n� 
    listeyelebirsiniz.
   
   Ayr�ca, pgsql/src/tutorial/syscat.source kodunu inceleyebilirsiniz. Bu dosya, veritaban� 
   sistem dosyalarindan bilgiyi almak i�in gereksinim duyulan  bir �ok SELECTleri g�sterir.

    4.8) Sorgular�m cok yava�, ya da indexlerimi kullanm�yorlar. Neden? 
Indexler her sorgu taraf�ndan otomatik olarak kullan�lmazlar. Indexler e�er bir tablonun b�y�kl��� minimum bir 
b�y�kl�kten fazla ise ve sorgu tablodaki sat�rlar�n sadece k���k bir y�zdesini se�iyorsa kullan�l�r. Bunun nedeni, 
index eri�iminin neden oldu�u raslansal disk eri�imi nin diskin ya da tablonun s�ral� okunmas�ndan daha yavas 
olabilmesidir.

Bir index'in kullan�l�p kullan�lmayaca��n� belirlemek i�in, PostgreSQL tablo hakk�ndaki istatistiklere gereksinmesi 
vard�r. Bu istatistikler, VACUUM ANALYZE kullan�larak toplan�rlar. Optimizer, istatistikleri kullanarak, tabloda ka� 
sat�r oldu�unu ve bilir ve indexin kullan�l�p kullan�lmayaca��na daha iyi karar verir. Istatistikler, ayn� zamanda en 
uygun join s�ras�n� ve y�ntemini belirlemekte �ok �nemlidir. �statistik toplanmas�, tablo i�erikleri de�i�tik�e 
periyodik olarak yap�lmal�d�r.

Indexler normalde ORDER BY sorgular� ya da join i�lemlerini ger�ekle�tirmek i�in kullan�lmazlar. A��k bir s�ralamay� 
takip eden s�ral� bir arama (sequential scan), b�y�k bir tabloda index aramas� yapmaktan genelde daha h�zl�d�r.
Ancak, ORDER BY ile birle�mi� LIMIT genellikle bir index kullanacakt�r; ��nk� tablonun sadece belirli bir miktar� 
d�nd�r�lecektir. Asl�nda, MAX() ve MIN() fonksiyonlar�n�n index kullanmamalar�ndan dolay�, bu gibi de�erleri ORDER BY 
ve LIMIT kullanarak da almak olas�d�r:

    SELECT col
    FROM tab
    ORDER BY col [ DESC ]
    LIMIT 1;

E�er optimizer'�n s�ral� arama yapmas�n�n yanl�� oldu�una inan�yorsan�z, SET enable_seqscan TO 'off' kullan�n ve 
index kullanan aramalar�n hala daha h�zl� olup olmad���n� g�r�n.

LIKE ya da ~ gibi operat�rler kullan�yorsan�z, index'ler sadece a�a��daki ko�ullarda kullan�labilir:

    * Arama dizininin ba��, dizinin ba�� ile ba�lanmal�d�r. Yani,
          o LIKE sorgular� % ile ba�lamamal�d�r.
          o D�zenli ifade sorgular� ^ i�e ba�lamamal�d�r.
    * Arama metni bir karakter s�n�f� ile ba�layamaz. �rnek: [a-e]
    * ILIKE ve ~* gibi b�y�k/k���k harfe duyars�z aramalar index'lerden yararlanmazlar. Onun yerine, b�l�m 4.12'de 
anlat�lan fonksiyonel index'leri kullanabilirsiniz.
    * initdb s�ras�nda �ntan�ml� C locale'i kullan�lmal�d�r.

 4.9) query-optimizer in sorgular�m� nas�l de�erlendirdi�ini, i�leme soktu�unu nas�l g�rebilirim?
    
   EXPLAIN yard�m sayfas�na bak�n�z.	
   
       4.10) R-tree index nedir?
R-tree index, uzaysal (spatial) verileri indexlemek i�in kullan�l�r. Bir hash index, dizi aramalar�nda (range search) 
kullan�lamaz. B-tree index dizi aramalar�nda sadece tek boyutlu �al��maktad�r. R-tree, �ok boyutlu veriyi destekler. 
�rne�in, e�er bir R-tree index point veri tipi �zerinde in�a edililebilirse, sistem "select all points within a 
bounding rectangle" gibi sorgulara daha verimli yan�tlar verecektir.

Orijinal R-tree tasar�m�n� a��klayan belge:

Guttman, A. "R-trees: A Dynamic Index Structure for Spatial Searching." Proceedings of the 1984 ACM SIGMOD Int'l Conf 
on Mgmt of Data, 45-57.

Bu belgeyi, Stonebraker'�n "Readings in Database Systems" kitab�nda bulabilirsiniz.

G�m�l� R-tree indexleri poligon ve boxlar� kullanabilir. Teorik olarak, R-tree indexlerin �zelliklerini 
geni�letmek bir miktar �aba gerektirir ve bunun nas�l yap�laca��na dair bir belgemiz hen�z bulunmamaktad�r.

       4.11) Genetic Query Optimizer nedir?
  
   GEQO mod�l�, Genetic Algorith(GA) kullan�larak tablolar birle�tirildi�inde sorgu optimizasyonunu h�zland�r�r. 

    4.12) D�zenli ifade (Regular Expression) aramalar�n� ve b�y�k/k���k harfe duyars�z aramalar� nas�l yapabilirim?
	Bu b�y�k(k���k harfe duyarl� aramalar i�in indeksi nas�l kullanabilirim?
    
   ~ operat�r� d�zenli ifade e�le�mesi ve ~*  b�y�k/k���k harfe duyars�z d�zenli ifade e�le�mesi yapar.
   B�y�k/k���k harfe duyarl� olan LIKE'in  b�y�k/k���k harfe duyars�z olan bi�ini ILIKE't�r ve PostgreSQL
   7.1 s�r�m� ile birlikte gelmi�tir.
     
   B�y�k-k���k harfe duyars�z e�itlik kar��la�t�rmalar� a�a��daki gibi ifade edilir:

    SELECT *
    FROM tab
    WHERE lower(col) = 'abc'

   Bu standart bir indeks yaratmayacakt�r. Ancak e�er fonksiyonel bir indeks yarat�rsan�z; o kullan�lacakt�r:

    CREATE INDEX tabindex on tab (lower(col));

    4.13)  Bir sorguda, bir alanin "NULL" oldugunu nas�l ortaya ��karabilirim?
    
   Kolonu, IS NULL ve IS NOT NULL ile test edebilirsiniz.
   
       4.14) �esitli karakter tipleri aras�ndaki farklar nelerdir?
    
Veri Tipi	�� Ad�              Not
--------------------------------------------------
VARCHAR(n)      varchar         boyut en b�y�k uzunlu�u verir; sadece verilen kadar veri tutulur.
CHAR(n)         bpchar          belirtilen uzunlupa kadar sonuna  bo�luk eklenir.
TEXT            text            uzunlukta herhangi bir �st s�n�r yoktur. 
BYTEA           bytea           variable-length byte array (null-byte safe)
"char"          char            bir karakter 

�� adlar� (internal name) sistem kataloglar�n� ve baz� hata meajlar�n� incelerken g�receksiniz.
  
   �lk d�rt veri tipi "varlena" tipidir (yani, diskteki ilk 4 bayt uzunluktur; devam� da veridir.) Dolay�s�yla,
   B�ylece, kullan�lan ger�ek alan, belirtilen alandan biraz daha b�y�kt�r. Ancak, bu veri tipleri, s�k��t�r�lmaya tabi 
   tutulabilir; dolay�s�yla disk alan� beklenilenden k�c�k olabilir. VARCHAR(n) b�y�kl��� artabilen ama en b�y�k 
   uzunlu�u s�n�rl� oan verileri saklamak i�in en uygun y�ntemdir. TEXT, 1 GB b�y�kl��e kadar olan verileri tutmak i�in 
   kullan�l�r.

   CHAR(n), ayn� uzunluktaki dizilerin saklanmas� i�in kullan�m�r. CHAR(n) belirtilen uzunlu�a kadar bo�luk ile 
   doldurur; ancak VARCHAR(n) sadece verilen karakterleri saklar.BYTEA binary veri saklamak i�indir; ayr�ca "NULL" bayt 
   i�eren de�erleri de saklar. Burada anlat�lan �� veri tipi de benzer ba�ar�m karakteristiklere sahiptir.
   
       4.15.1) nas�l serial/otomatik artan(auto-incrementing) bir alan yaratabilirim?
    
     PostgreSQL'de SERIAL veri tipi vard�r. Bu veri tipi bir sequence ve kolon �zerinde bir indeks yarat�r.

    �rnek, a�a��daki sorgu:

    CREATE TABLE person (
        id   SERIAL,
        name TEXT
    );

    buna �evrilir:

    CREATE SEQUENCE person_id_seq;
    CREATE TABLE person (
        id   �NT4 NOT NULL DEFAULT nextval('person_id_seq'),
        name TEXT
    );
    CREATE UNIQUE �NDEX person_id_key ON person ( id );

  Sequenceler hakk�nda daha fazla bilgi i�in create_sequence yard�m sayfas�na bakabilirsiniz. Her sat�r�n OID alan�n� 
  tekil bir say� olarak alabilirsiniz. Ancak, veritaban�n�z�n dump'�n� al�p yeniden y�klerseniz, OID de�erlerini
  koruyabilmek i�in pg_dump'�n -o parametresini ya da "COPY WITH OIDS" se�ene�ini kullanman�z gerekecektir.
   
   4.15.2) SERIAL giri�inin degerini nas�l alabilirim?

  Bir yakla��m, sequence nesnesindeki SERIAL de�erini, veriyi girmeden �nce nextval() ile al�p, ald���n�z de�eri 
kendinizin girmesidir. 4.15.1'deki �rnek tabloyu kullanarak bir �rnek verelim:

    new_id = execute("SELECT nextval('person_id_seq')");
    execute("INSERT INTO person (id, name) VALUES (new_id, 'Blaise Pascal')");

  Di�er sorgular i�in new_id'de yeni de�erin saklanmas� gerekir. Otomatik olarak yarat�lan SEQUENE nesnesinin ad�,
  <tablo ad�>_<serial kolonu ad�>_seq �eklinde olacakt�r (< > i�aretleri olmadan).

 Alternatif olarak, atanm�� SERIAL de�erini, de�er girildikten sonra currval() fonksiyonu ile alabilirsiniz:

    execute("INSERT INTO person (name) VALUES ('Blaise Pascal')");
    new_id = execute("SELECT currval('person_id_seq')");

  Son olarak, �n tan�ml� de�eri bulmak i�in INSERT ifadesinden d�nen OID de�erini kullanabilirsiniz; ancak bu
  en az ta��nabilir ��z�m olacakt�r. Perl'de, Edmund Mergl'in DBD:Pg m�d�l� ile birlikte DBI kullanarak, OID de�eri
  $sth->execute() �al��t�r�ld�ktan sonra $sth->(pg_OID_status) ile al�nabilir.

       4.15.3) currval() ve  nextval() diger kullanicilara sorun yaratmaz m�?
    
   Hay�r. curval(), t�m kullan�c�lar degil, backend taraf�ndan atanan ge�erli  
   degeri d�nd�r�r.
   
      4.15.4) Neden sequence say�lar�n transaction i�leminin iptalinden sonra yeniden kullan�l�yor? Neden sequence/SERIAL 
		kolonumdaki say�larda atlamalar oluyor?

   Uyumlulu�u artt�rmak i�in, sequence de�erleri �al��an transactionlara gerekti�i �ekilde aktar�l�r ve transaction 
   bitene kadar o de�er kilitlenmez. Bu, iptal edilen transaction i�lemleri nedeniyle bo�luklara neden olur. 

    4.16) OID nedir? TID nedir?

OIDler, tekil sat�r numaralar�na PostgreSQL'in yan�t�d�r. PostgreSQL'de yarat�lan her say�, tekil bir OID al�r. 
initdb i�lemi s�ras�nda yarat�lan t�m OID'ler 16384'ten k���kt�r (backend/access/transam.h). Kullan�c�lar taraf�ndan 
yarat�lan t�m OID'ler bu say�ya e�it ya da bu say�dan b�y�kt�r. Varsay�lan durumda, t�m bu OIDler sadece bir tablo ya 
da veritaban�nda de�il, t�m PostgreSQL kurulumunda tekildir.

PostgreSQL OIDleri, tablolar aras�nda sat�rlar� ili�kilendirmek i�in kendi i� tablolar�nda kullan�r. Bu OIDler 
belirli kullan�c� sat�rlar�n� belirtmek i�in kullanabilir ve join i�lemlerinde kullan�l�r. OID de�erlerini saklamak 
i�in OID kolon tipini kullanman�z �nerinir. Daha h�zl� bir eri�im i�in, OID alan�nda bir index yaratabilirsiniz.

OID'ler yeni sat�rlara, t�m veritabanlar� taraf�nda kullan�lan ortak bir alandan atan�rlar. E�er OID'i ba�ka bir 
de�ere e�itlemek isterseniz ya da tablonun bir kopyas�n� orijinal OIDler ile ��karmak isterseniz, bu m�mk�nd�r:

        CREATE TABLE new_table(old_OID OID, mycol int);
        SELECT old_OID, mycol �NTO new FROM old;
        COPY new TO '/tmp/pgtable';
        DELETE FROM new;
        COPY new WITH OIDS FROM '/tmp/pgtable';

OIDler 4-bit tamsay� olarak saklan�rlar ve 4 milyarda overflow olacakt�r. Kimse bu say�ya ula�t���na dair bir bilgi 
iletmedi ve bu s�n�r� kimse bu s�n�ra ula�madan kald�raca��z.

TIDler, belirli fiziksel sat�rlar block ve offset de�erleri ile belirtmekte kullan�l�r. TIDler, sat�rlar de�i�ti�inde 
ya da yeniden y�klendi�inde de�i�irler. Index girdileri taraf�ndan fiziksel sat�rlar� g�stermek i�in kullan�l�rlar.
   
       4.17) PostgreSQL'de kullan�lan baz� terimlerin anlamlar� nelerdir?
    
   Kaynak kodun bir k�sm� ve eski belgeler, daha geni� kullan�m alan� olan terimleri
   kullan�rlar. Bunlar�n baz�lar�:

     * table, relation, class
     * row, record, tuple
     * column, field, attribute
     * retrieve, select
     * replace, update
     * append, insert
     * OID, serial value
     * portal, cursor
     * range variable, table name, table alias

  Genel veritaban� terimleri,

    http://hea-www.harvard.edu/MST/simul/software/docs/pkgs/pgsql/glossary/glossary.html
   adresinde bulunabilir.
   
       4.18) Neden  "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc()"? hatas�n� al�yorum?
    
   Sisteminizde sanal belle�inizi t�ketmis olabilirsiniz, ya da �ekirde�iniz
   belli kaynaklar icin d���k bir s�n�ra sahip olabilir. Postmaster'i ba�latmadan �nce 
   a�a��dakileri deneyebilirsiniz:

    ulimit -d 262144
    limit datasize 256m

   Kabu�unuza ba�l� olarak, bunlardan sadece biri olumlu sonu� verecektir, ama
   bu i�lem veri segment s�n�r�n�z� artt�racak, ve belki de sorgunuzun tamamlanmas�n�
   saglayacakt�r. Bu komut, varolan s�rece (current process) ve komut �al�st�r�ld�ktan
   sonraki t�m alt islemlere uygulan�r. E�er SQL istemcinizle, backendin �ok fazla veri 
   d�nd�rmesi nedeniyle bir sorun ya��yorsan�z, bunu istemciyi ba�latmadan �nce deneyiniz.
   
       4.19) Hangi PostgreSQL s�r�m�n� �al�st�rd�g�m� nas�l g�rebilirim?
    
   psql arabiriminde, SELECT version(); yaz�n�z.
   
   4.20) Neden large-object islemlerim, "invalid large obj descriptor"? hatas�n� veriyor?

   Large object i�lemlerinizin u�lar�na, yani  lo_open ... lo_close komutlar�n�n �evresine, 
    BEGIN WORK ve COMMIT koyman�z gerekmektedir.

   Eger ODBC gibi bir istemci arabirimi kullan�yorsan�z, auto-commit'i kapatman�z gerekebilir.
   
   4.21) �u andaki zaman� �ntan�ml� de�er olarak kabul eden kolonu nas�l yaratabilirim?
    
   Alttakini kullanabilirsiniz:

   CURRENT_TIMESTAMP:
	CREATE TABLE test (x int, modtime timestamp DEFAULT CURRENT_TIMESTAMP );

   4.22) Neden IN kullanan subquerylerim �ok yavas?

7.4 s�r�m�nden �nce, subqueryler. E�er subquery sadece birka� sat�r ve outer query bol say�da sat�r d�nd�r�yorsa, IN 
en h�zl�s�d�r. Sorgular� h�zland�rmak i�in IN yerine EXISTS kullan�n:

    SELECT *
    FROM tab
    WHERE col IN (SELECT subcol FROM subtab);

sorgusunu, a�a��daki ile de�i�tirin:

    SELECT *
    FROM tab
    WHERE EXISTS (SELECT subcol FROM subtab WHERE subcol = col);

 Bunun h�zl� olabilmesi i�in, subcol'un indekslenmi� bir kolon olmas� gerekmektedir.
 
	7.4 s�r�m� ve sonras�nda, IN asl�nda normal sorgularla ayn� karma��k join tekniklerini kullan�r ve EXISTS'e tercih 
	edilir.
   
       4.23) Outer join islemini nas�l yapabilirim?
    
   PostgreSQL outer join i�lemlerini SQL standartlar�n� kullanarak ger�ekle�tirmektedir.
   A�a��da 2 �rnek bulunmaktad�r:

    SELECT *
    FROM t1 LEFT OUTER JO�N t2 ON (t1.col = t2.col);

   ya da 

    SELECT *
    FROM t1 LEFT OUTER JO�N t2 US�NG (col);

   Bu �zde� sorgular t1.col ' i  t2.col'ye join ederler ve ayn� zamanda t1'deki unjoined sat�rlar� 
   (t2'de e�lenmenis olanlarla) d�nd�r�rler. RIGHT JO�N t2'nin unjoined sat�rlar�n� ekleyecektir.
   Bir FULL join, e�le�mi� b�t�n sat�rlar� ve t1 ile t2'den t�m ba�lanmam�� (unjoined) sat�rlar� al�r.
   OUTER s�zc��� se�imseldir ve LEFT, RIGHT ve FULL join i�lemlerinde oldu�u kabul edilir. S�radan 
   join i�lemleri INNER join olarak adland�r�l�r.

   �nceki s�r�mlerde, OUTER JOINler UNION ve NOT IN kullan�larak sim�le edilebiliyordu. �rne�in, tab1 
   ve tab2'yi birle�tirirken, a�a��daki sorgu iki tablonun d��tan ba�lanmas�n� sa�lar:

    SELECT tab1.col1, tab2.col2
    FROM tab1, tab2
    WHERE tab1.col1 = tab2.col1
    UNION ALL
    SELECT tab1.col1, NULL
    FROM tab1
    WHERE tab1.col1 NOT �N (SELECT tab2.col1 FROM tab2)
    ORDER BY col1

       4.24) Ayn� anda birden fazla veritaban�nda nas�l i�lem yapabilirim?

   Mevcut veritaban�n�z d�s�ndaki baska bir veritaban�n�z� sorgulaman�z�n bir yolu bulunmamaktad�r.
   bunun nedeni, PostgreSQL'in veritaban�na �zel sistem kataloglar� y�klemesidir. Bu nedenle, 
   cross-database bir sorgunun nas�l davranacag�n� kestirmek zordur.
   
   contrib/dblink fonksiyon �a�r�lar�n� kullanarak cross-database sorgulara izin vermektedir. Tabii ki, 
   bir istemci de�i�ik veritabanlar�na ayn� anda eri�im sa�layabilir ve bilgiyi bu sekilde
   birle�tirebilir.

   4.25) Bir fonksiyondan nas�l �oklu sat�r ya da kolon d�nd�rebilirim?

   7.3 s�r�m�nde, bir fonksiyondan kolayl�kla �oklu sat�r ya da s�tun d�nd�rebilirsiniz.

	http://techdocs.postgresql.org/guides/SetReturningFunctions .

   4.26) Neden PL/pgSQL fonksiyonlar� i�inden g�venli bir �ekilde tablo yaratma/kald�rma i�lemlerini yapam�yoruz?

   PL/pgSQL fonksiyon i�erikleri cacheler. Bunun istenmeyen bir taraf�, e�er bir PL/pgSQL fonksiyonu ge�ici bir
   tabloya eri�iyorsa ve bu tablo ileride kald�r�l�p yeniden olu�turulduktan sonra fonksiyon yeniden �a�r�l�rsa,
   fonksiyon �al��mayacakt�r; ��nk� cachelenmi� fonksiyon hala eski ge�ici tabloyu g�steriyor olacakt�r. ��z�m,
   ge�ici tablo eri�imleri i�in PL/pgSQL'de EXECUTE kullanmakt�r. Bu, sorgunun her seferinde yeniden i�lenmesini
   sa�layacakt�r.

   4.27) Hangi replikasyon se�enekleri bulunmaktad�r?

   �e�itli master/slave replikasyon se�enekleri bulunmaktad�r. Bunlar master veritaban�n�n veritaban� de�i�ikliklerini 
   yaparken, slave sunucunun sadece veritaban�nda okuma yapmas�na izin verir. 
   http://gborg.PostgreSQL.org/genpage?replication_research sayfas�n�n alt�nda bunlar�n listesini bulabilirsiniz.
   http://gborg.PostgreSQL.org/project/pgreplication/projdisplay.php adresinde, �oklu-master replikasyon ��z�m� 
   �zerinde �al���l�yor.

   4.28) Hangi �ifreleme se�enekleri bulunmaktad�r?

    * contrib/pgcrypto SQL sorgular�nda kullan�labilmesi i�in �ifreleme fonksiyonlar� i�ermektedir.
    * �stemciden sunucuya ileti�imi �ifrelemek i�in, sunucuda ssl se�ene�i postgresql.conf i�inde a��k olmal�d�r.
      Ayr�ca,pg_hba.conf dosyas� i�inde host ya da hostssl kayd� mutlaka olmal�d�r ve istemci sslmode 
      kapat�lmamal�d�r. (Ayn� zamanda,PostgreSQL'in do�al SSL ba�lant�lar� d���nda ssh ya da ssl gibi 3.parti 
      �ifrelenmi� veri iletimi de m�mk�nd�r.)
    * Veritaban� kullan�c� ad� ve �ifreleri 7.3 s�r�m� ile birlikte otomatik olarak �ifrelenirler. �nceki 
      s�r�mlerde, postgresql.conf i�indeki PASSWORD_ENCRYPTION se�ene�ini aktif hale getirmeniz gerekmektedir.
    * Sunucunun kendisini �ifreli dosya sistemi �zerinde �al��t�rabilirsiniz.

     _________________________________________________________________
   
    		PostgreSQL �zelliklerini Geni�letmek

    5.1)  Kullan�c�-tan�ml� bir fonksiyon yazd�m. psql'de �al��t�rd���m zaman neden core dump ediyor?
    
   Sorunun nedeni birden fazla sey olabilir. Kullanici-tanimli fonksiyonunuzu stand-alone bir programda
   calistirmayi deneyiniz.
   
    5.2) PostgreSQL'e nas�l yeni veri tipleri/fonksiyonlar ekleyebilirim?
    
   �al��malar�n�z� pgsql-hackers e-posta listesine g�nderiniz. Kodunuz incelendikten sonra
   /contrib dizinine konacakt�r.
   
    5.3) Bir tuple d�nd�rmek icin bir C fonksiyonunu nas�l yazar�m?
    
     PostgreSQL 7.3 s�r�m� ile birlikte, C, PL/pgSQL ve SQL kullan�larak tablo-d�nd�ren 
     fonksiyonlar tamamen desteklenmektedir. Ayr�nt�l� bilgi i�in "Programmer's Guide" a 
     bakabilirsiniz. Bir �rne�i contrib/tablefunc i�inde bulabilirsiniz.

    5.4) Bir kaynak dosyas�nda de�i�iklik yapt�m. Yeniden derlememe ra�men de�i�iklik 
     ge�erli olmuyor. Neden?
    
   Makefile'lar include dosyalar� i�in tam bir ba��ml�l�k i�ermezler. 
   �ncelikle make clean, ard�ndan da baska bir make i�lemi yapman�z gerekir.
   GCC kullan�yorsaniz, configure beti�inin --enable-depend se�ene�ini, derleyicinin
   ba��ml�l�klar� otomatik olarak hesaplamas� i�in kullanabilirsiniz.