path: root/doc/FAQ_turkish

                  PostgreSQL i�in S�k�a Sorulan Sorular (SSS)
                                       
   Son g�ncelleme : 15 Kas�m 2004 Pazartesi - 15:03:23
   
   Current maintainer: Bruce Momjian (pgman@candle.pha.pa.us)
   
   �evirenler : Devrim G�nd�z (devrim@tdmsoft.com)
   Nicolai Tufar (ntufar@tdmsoft.com)
   Volkan YAZICI (volkany@phreaker.net)
   
   Bu belgenin en g�ncel hali,
   http://www.PostgreSQL.org/docs/faqs/FAQ_turkish.html ve
   http://www.gunduz.org/seminer/pg/FAQ_turkish.html adreslerinde
   g�r�lebilir.
   
   Platforma �zel sorular�n�z, http://www.PostgreSQL.org/docs/index.html
   adresinde yan�tlan�r.
     _________________________________________________________________
   
                               Genel Sorular
                                      
   1.1) PostgreSQL nedir? Nas�l okunur?
   1.2) PostgreSQL'in haklar� nedir?
   1.3) PostgreSQL, hangi Unix platformlar�nda �al���r?
   1.4) Hangi Unix olmayan uyarlamalar� bulunmaktad�r?
   1.5) PostgreSQL'i nereden indirebilirim?
   1.6) Deste�i nereden alabilirim?
   1.7) En son s�r�m� nedir?
   1.8) Hangi belgelere ula�abilirim?
   1.9) Bilinen hatalar ya da eksik �zelliklere nereden ulasabilirim?
   1.10) Nas�l SQL ��renebilirim?
   1.11) PostgreSQL 2000 y�l�na uyumlu mudur?
   1.12) Geli�tirme tak�m�na nas�l kat�labilirim??
   1.13) Bir hata raporunu nas�l g�nderebilirim?
   1.14) PostgreSQL, di�er VTYS(DBMS) lerle nas�l kar��la�t�r�labilir?
   1.15) PostgreSQL'e maddi a��dan nas�l destek olabilirim?
   
                         Kullan�c�/istemci Sorular�
                                      
   2.1) PostgreSQL i�in ODBC s�r�c�leri var m�?
   2.2) PostgreSQL'i web sayfalar�nda kullanabilmek i�in hangi ara�lar
   bulunmaktad�r?
   2.3) PostgreSQL'in grafik kullan�c� arabirimi var m�d�r?
   2.4) PostgreSQL ile ileti�imi kurabilmek i�in hangi dilleri
   kullanabilirim?
   
                             Y�netimsel Sorular
                                      
   3.1) PostgreSQL'i /usr/local/pgsql dizininden ba�ka dizinlere nas�l
   kurabilirim?
   3.2) Postmaster'� ba�latt���mda Bad System Call ya da core dumped
   mesaj� al�yorum. Neden?
   3.3) Postmaster'� ba�latt���mda, IpcMemoryCreate hatas� al�yorum.
   Neden?
   3.4) Postmaster'�, ba�latt���mda, IpcSemaphoreCreate hatas� al�yorum.
   Neden?
   3.5) Di�er bilgisayarlar�n benim PostgreSQL veritaban� sunucuma
   ba�lant�lar�n� nas�l kontrol edebilirim?
   3.6) Veritaban� motorunu daha iyi ba�ar�m icin nas�l ayarlayabilirim?
   3.7) Hangi hata ay�klama �zellikleri bulunmaktad�r?
   3.8) Ba�lanmaya �al���rken, neden "Sorry, too many clients" hatas�n�
   al�yorum. Neden?
   3.9) pgsql_tmpdizinin i�indeki dosyalar nelerdir?
   3.10) PostgreSQL s�r�mlerini y�kseltmek i�in neden bir dump/reload
   i�lemi ger�ekle�tirmek zorunday�m?
   3.11) Nas�l bir donan�m kullanmal�y�m?br>
   
                             ��letimsel Sorular
                                      
   4.1) Binary cursor ve normal cursor aras�ndaki fark ned�r?
   4.2) Sorgunun sadece ilk birka� sat�r�n� nas�l SELECT edebilirim?
   4.3) psql'in i�inde g�rd�g�m tablolar�n ya da di�er �eylerin listesini
   nas�l alabilirim?
   4.4) Bir tablodan bir kolonu nas�l kald�rabilirim?
   4.5) Bir sat�r, tablo ve veritaban� i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
   4.6) Tipik bir metin dosyas�ndaki veriyi saklamak i�in ne kadar disk
   alan� gereklidir?
   4.7) Veritaban�nda hangi tablo ya da index'lerin tan�mland���n� nas�l
   g�rebilirim?
   4.8) Sorgular�m cok yava�, ya da index'lerimi kullanm�yorlar. Neden?
   4.9) Query-optimizer'�n sorgular�m� nas�l de�erlendirdi�ini, i�leme
   soktu�unu nas�l g�rebilirim?
   4.10) R-tree index nedir?
   4.11) Genetic Query Optimizer nedir?
   4.12) D�zenli ifade (Regular Expression) aramalar�n� ve b�y�k/k���k
   harfe duyars�z aramalar� nas�l yapabilirim? Bu b�y�k/k���k harfe
   duyarl� aramalar i�in index'i nas�l kullanabilirim?
   4.13) Bir sorguda, bir alan�n NULL oldu�unu nas�l ortaya
   ��karabilirim?
   4.14) �esitli karakter tipleri aras�ndaki farklar nelerdir?
   4.15.1) Nas�l serial/otomatik artan (auto-incrementing) bir alan
   yaratabilirim?
   4.15.2) Serial giri�inin de�erini nas�l alabilirim?
   4.15.3) currval() ve nextval() di�er kullan�c�lara sorun yaratmaz m�?
   4.15.4) Neden sequence say�lar�n transaction i�leminin iptalinden
   sonra yeniden kullan�l�yor? Neden sequence/SERIAL kolonumdaki
   say�larda atlamalar oluyor?
   4.16) OID nedir? TID nedir?
   4.17) PostgreSQL' de kullan�lan baz� terimlerin anlamlar� nelerdir?
   4.18) Neden "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc()" hatas�n�
   al�yorum?
   4.19) Hangi PostgreSQL s�r�m�n� �al�st�rd���m� nas�l g�rebilirim?
   4.20) Neden large-object i�lemlerim, "invalid large obj descriptor"
   hatas�n� veriyor?
   4.21) �u andaki zaman� �ntan�ml� de�er olarak kabul eden kolonu nas�l
   yarat�r�m?
   4.22) Neden IN kullanan subquery'lerim �ok yava�?
   4.23) Outer join i�lemini nas�l yapabilirim?
   4.24) Ayn� anda birden fazla veritaban�nda nas�l i�lem yapabilirim?
   4.25) Bir fonksiyondan nas�l �oklu sat�r ya da kolon d�nd�rebilirim?
   4.26) Neden Pl/PgSQL fonksiyonlar� i�inden g�venli bir �ekilde tablo
   yaratma/kald�rma i�lemlerini yapam�yoruz?
   4.27) Hangi �ifreleme se�enekleri bulunmaktad�r?
   
                    PostgreSQL �zelliklerini Geni�letmek
                                      
   5.1) Kullan�c�-tan�ml� bir fonksiyon yazd�m. psql'de �al��t�rd���m
   zaman neden core dump ediyor?
   5.2) PostgreSQL'e nas�l yeni veri tipleri/fonksiyonlar ekleyebilirim?
   5.3) Bir tuple d�nd�rmek i�in bir C fonksiyonunu nas�l yazar�m?
   5.4) Bir kaynak dosyas�nda de�i�iklik yapt�m. Yeniden derlememe ra�men
   de�i�iklik ge�erli olmuyor. Neden?
     _________________________________________________________________
   
                               Genel Sorular
                                      
    1.1) PostgreSQL nedir? Nas�l okunur?
    
   PostgreSQL, Post-Gres-Q-L. olarak okunur
   
   PostgreSQL, yeni-nesil VTYS ara�t�rma prototipi olan POSTGRES
   veritaban� y�netim sisteminin geli�tirilmesidir. POSTGRES'in zengin
   veri tiplerini ve g��l� veri modelini tutarken, SQL'in geli�tirilmi�
   alt k�mesi olan PostQuel dilini kullan�r. PostgreSQL �cretsizdir ve
   kaynak kodu a��k da��t�l�r.
   
   PostgreSQL, PostgreSQL geli�tirme listesine �ye olan bir Internet
   geli�tirici tak�m� taraf�ndan geli�tirilir. �u andaki koordinat�r,
   Marc G. Fournier (scrappy@PostgreSQL.org). (Bu tak�ma nas�l
   kat�lacag�n�z� ��renmek i�in 1.6 numaral� maddeyi okuyunuz.) Bu tak�m,
   t�m PostgreSQL geli�iminden sorumludur.
   
   PostgreSQL 1.01 s�r�m�n�n yazarlar� Andrew Yu ve Jolly Chen idi.
   Bunlar�n d���nda bir ka� kisi de uyarlama, hata ay�klama ve kodun
   geli�tirilmesi i�in �al�sm��t�. PostgreSQL'in t�redi�i orijinal
   Postgres kodu, lisans, lisans�st� ve akademisyenler taraf�ndan,
   Professor Michael Stonebraker (University of California, Berkeley)
   koordinat�rl�g�nde yaz�lm��t�r.
   
   Berkley'deki yaz�l�m�n ad� Postgres idi. SQL uyumlulu�u 1995'te
   eklenince, ad� Postgres 95 oldu. 1996 y�l�n�n sonlar�nda ad�
   PostgreSQL olarak de�i�tirildi.
   
    1.2) PostgreSQL'in haklar� nedir?
    
   PostgreSQL Data Base Management System
   
   Portions Copyright (c) 1996-2009, PostgreSQL Global Development Group
   Portions Copyright (c) 1994-6 Regents of the University of California
   
   Permission to use, copy, modify, and distribute this software and its
   documentation for any purpose, without fee, and without a written
   agreement is hereby granted, provided that the above copyright notice
   and this paragraph and the following two paragraphs appear in all
   copies.
   
   IN NO EVENT SHALL THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA BE LIABLE TO ANY PARTY
   FOR DIRECT, INDIRECT, SPECIAL, INCIDENTAL, OR CONSEQUENTIAL DAMAGES,
   INCLUDING LOST PROFITS, ARISING OUT OF THE USE OF THIS SOFTWARE AND
   ITS DOCUMENTATION, EVEN IF THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA HAS BEEN
   ADVISED OF THE POSSIBILITY OF SUCH DAMAGE.
   
   THE UNIVERSITY OF CALIFORNIA SPECIFICALLY DISCLAIMS ANY WARRANTIES,
   INCLUDING, BUT NOT LIMITED TO, THE IMPLIED WARRANTIES OF
   MERCHANTABILITY AND FITNESS FOR A PARTICULAR PURPOSE. THE SOFTWARE
   PROVIDED HEREUNDER IS ON AN "AS IS" BASIS, AND THE UNIVERSITY OF
   CALIFORNIA HAS NO OBLIGATIONS TO PROVIDE MAINTENANCE, SUPPORT,
   UPDATES, ENHANCEMENTS, OR MODIFICATIONS.
   
   �stteki metin klasik a��k-kod lisans� olan BSD lisans�d�r. Kaynak
   kodun nas�l kullan�labilece�ine dair s�n�rlamalar� yoktur. Bu lisans�
   seviyoruz. De�i�tirme niyetimiz bulunmamaktad�r.
   
    1.3) PostgreSQL, hangi Unix platforlar�nda �al���r?
    
   Genel olarak, modern bir Unix-uyumlu platform PostgreSQL'i
   �al��t�racakt�r. Ayr�nt�l� bilgi i�in kurulum belgelerine
   bakabilirsiniz.
   
    1.4) Hangi Unix olmayan uyarlamalar� bulunmaktad�r?
    
   PostgreSQL 8.0 s�r�m� ile , PostgreSQL art�k Win2000, WinXP ve Win2003
   gibi Microsoft Windows NT tabanl� i�letim sistemlerinde do�al olarak
   �al��maya ba�lam��t�r. Paketlenmi� bir kurulum program�,
   http://pgfoundry.org/projects/pginstaller. adresinden indirilebilir.
   
   Ayr�ca, http://forge.novell.com adresinde Novell Netware 6 portu
   bulunmaktad�r.
   
    1.5) PostgreSQL'i nereden indirebilirim?
    
   PostgreSQL i�in ana anonim ftp sitesi ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub
   adresidir. Yans�lar i�in, ana web sayfam�za bakabilirsiniz.
   
    1.6) Nereden destek alabilirim?
    
   Ana e-posta listesi : pgsql-general@PostgreSQL.org. PostgreSQL
   konusundaki tart��malara a��kt�r. �ye olmak i�in, a�a��daki sat�rlar�
   e-postan�z�n body k�sm�na (konu k�sm�na de�il) yaz�p,
   pgsql-general-request@PostgreSQL.org adresine g�nderin:
subscribe
end

   Ayn� zamanda, bir digest listesi bulunmaktad�r. Bu listeye �ye olmak
   i�in, pgsql-general-digest-request@PostgreSQL.org adresine, body
   k�sm�nda
subscribe
end

   yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.
   
   Digest postalar, ana liste 30k civar�nda e-postaya ula�t���nda �yelere
   g�nderilmektedir.
   
   Bug'lar i�in bir e-posta listesi bulunmaktad�r. Bu listeye �ye olmak
   i�in, pgsql-bugs-request@PostgreSQL.org adresine, body k�sm�nda
subscribe
end

   yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.
   
   Ayn� zamanda, geli�tiriciler i�in tart��ma listesi bulunmaktad�r. Bu
   listeye �ye olmak i�in, pgsql-hackers-request@PostgreSQL.org adresine,
   body k�sm�nda
subscribe
end

   yazan bir e-posta atman�z yeterli olacakt�r.
   
   Bunun d���ndaki e-posta listelerine ve PostgreSQL hakk�nda bilgiye,
   PostgreSQL WWW ana sayfas�ndan ulasabilirsiniz:
   http://www.PostgreSQL.org
   
   Ayn� zamanda, EFNet �zerinde, #PostgreSQL adl� bir IRC kanal�
   bulunmaktad�r. Bunun i�in, irc -c '#PostgreSQL' "$USER"
   irc.phoenix.net Unix komutunu kullanabilirsiniz.
   
   Ticari destek veren firmalar�n listesine
   
   http://www.postgresql.org/users-lounge/commercial-support.html
   
   adresinden ula�bilirsiniz.
   
    1.7) En son s�r�m nedir?
    
   PostgreSQL'in son s�r�m� 7.4.6'd�r.
   
   Her 6-8 ayda ana s�r�m ��kar�lmas� planlanmaktad�r.
   
    1.8) Hangi belgelere ula�abilirim?
    
   Da��t�m�n i�inde, kitap��klar, kitap��k sayfalar� ve baz� k���k
   �rnekler verilmektedir. /doc dizinine bak�n�z. Ayr�ca, bu el
   kitap��klar�n� online olarak http://www.PostgreSQL.org/docs/
   adresinden inceleyebilirsiniz.
   
   http://www.PostgreSQL.org/docs/awbook.html ve
   http://www.commandprompt.com/ppbook adreslerinde PostgreSQL kitaplar�
   bulunmaktad�r. PostgreSQL kitablar�n�n listesine,
   http://www.ca.PostgreSQL.org/books/ adresinden ula�aiblirsiniz.
   Ayr�ca, PostgreSQL konusundaki teknik makalelere de
   http://techdocs.PostgreSQL.org/ adresinden ula�abilirsiniz.
   
   psql'in, \d ile baslayan veri tipler, operatorler, fonksiyonlar,
   aggregate'ler, vb. ile ilgili g�zel komutlar� vard�r.
   
   Web sitemiz daha fazla belgeyi i�ermektedir.
   
    1.9) Bilinen hatalar ya da eksik �zelliklere nereden ula�abilirim?
    
   PostgreSQL SQL-92 uyumlulu�u i�indedir, standartlardan fazla da
   �zellikleri bulunmaktad�r. Bilinen hatalar, eksik �zellikler ve
   gelecek ile ilgili planlar i�in TODO listesine bak�n�z.
   
    1.10) Nas�l SQL ��renebilirim?
    
   http:/www.PostgreSQL.org/docs/awbook.html adresindeki kitap SQL
   �gretecektir. http://www.commandprompt.com/ppbook adresinde de bir
   baska PostgreSQL kitab� bulunmaktad�r.
   
   http://www.intermedia.net/support/sql/sqltut.shtm,
   http://ourworld.compuserve.com/homepages/graeme_birchall/HTM_COOK.HTM
   http://sqlcourse.com ve http://sqlcourse2.com adreslerinde de g�zel
   belgeler bulunmaktad�r.
   
   Bir ba�kas� da, http://members.tripod.com/er4ebus/sql/index.htm
   adresinde bulunan "Teach Yourself SQL in 21 Days, Second Edition"
   kitab�d�r.
   
   Baz� kullan�c�lar�m�z da �u kitab� �nermektedirler: "The Practical SQL
   Handbook, Bowman, Judith S., et al.,Addison-Wesley". Baz�lar� ise "The
   Complete Reference SQL, Groff et al., McGraw-Hill" kitab�n�
   �nermektedirler.
   
    1.11) PostgreSQL 2000 y�l�na uyumlu mudur?
    
   Evet.
   
    1.12) Geli�tirme tak�m�na nas�l kat�labilirim?
    
   �ncelikle, en son kaynak kodunu indirin ve web sitemizdeki ya da
   da��t�m�n i�indeki PostgreSQL Developer belgesini okuyun. Ard�ndan,
   pgsql-hackers ve pgsql-patches listelerine �ye olun. ���nc� olarak da,
   pgsql-pacthes listesine y�ksek kalitede yamalar g�nderin.
   
   PostgreSQL CVS ar�ivine eri�im izni olan, 10 kadar geli�tirici
   bulunmaktad�r. Hepsi defalarca, di�er ki�ilerin yapt���ndan �ok daha
   y�ksek-kaliteli yamalar g�ndermi�lerdir. Ayr�ca biz de bu
   geli�tiricilerin ekledikleri yamalar�n y�ksek kalitede oldu�una
   g�veniyoruz.
   
    1.13) Bir hata raporunu nas�l g�nderebilirim?
    
   PostgreSQL BugTool sayfas�na gidiniz. O sayfada bir bug bildirmek i�in
   neleri yapman�z gerekti�i anlat�lm��t�r.
   
   Ayr�ca, ftp://ftp.PostgreSQL.org/pub ftp adresimizde, yeni bir
   PostgreSQL s�r�m� ya da yamas� olup olmad���ni kontrol ediniz.
   
    1.14) PostgreSQL, diger DBMS'lerle nas�l kar��last�r�labilir?
    
   Bir yaz�l�m�n g�c�n� �l�mek i�in �e�itli yollar vard�r: Yaz�l�m�n
   �zellikleri, ba�ar�m�, g�venilirli�i, deste�i ve �creti.
   
   �zellikler:
   
   PostgreSQL mevcut b�y�k ticari veritabanlar�n�n, transaction,
   subselect, trigger, view, foreign key referential integrity ve
   sophisticated locking gibi (user-defined types), rules, inheritance ve
   lock cak��malar�n� d���rmek i�in multi-version uyumluluk �zellikleri
   bulunmaktad�r.
   
   Performans (Ba�ar�m):
   
   PostgreSQL, di�er ticari ve a��k kaynak kodlu veritabanlar�yla yak�n
   ba�ar�m� sa�lar. Baz� a��lardan daha h�zl�d�r, di�er a��lardan da
   yava�t�r. MySQL ya da daha zay�f veritabanlar� ile
   kar��la�t�r�ld���nda, INSERT/UPDATE i�lemlerinde, transaction bazl�
   �al�st���m�z i�in daha yava��z. MySQL, yukar�daki "�zellikler"
   k�sm�nda belirtilenlerden hi� birine sahip de�ildir. Biz, ba�ar�m�m�z�
   her s�r�mde artt�rsak da, esneklik ve geli�mi� �zellikler i�in
   yap�lanm�� durumday�z. PostgreSQL'i MySQL ile kar��la�t�ran �u web
   sitesine bakabilirsiniz: http://openacs.org/why-not-mysql.html
   
   G�venilirlik:
   
   DBMS'lerin g�venilir olmas� gerketi�i, yoksa de�erleri olmayaca��n�
   d���n�yoruz. �ok iyi test edilmi�, dengeli �al�san minimum say�da hata
   i�eren kod sunmaya �al���yoruz. Her bir s�r�m en az 1 ayl�k beta
   testlerinden ge�irilmektedir. S�r�m ge�mi�ine bakarsan�z, �retime
   haz�r, dengeli ve kararl� kodlar sundu�umuzu g�rebilirsiniz. Bu
   alanda, di�er veritaban� yaz�l�mlar�na �st�nl���m�z oldu�una
   inanmaktay�z.
   
   Destek:
   
   E-posta listemiz, olu�an herhangi bir sorunu ��zebilecek b�y�k say�da
   kullan�c� ve geli�tirici grubunu i�erir. Sorununuz i�in, en az bir
   ticari veritaban� kadar rahat ��z�m bulabilirsiniz. Gelistiricilere,
   kullan�c� grubuna, belgelere ve kaynak koda direk olarak eri�ebilme,
   PostgreSQL deste�ini, di�er DBMS'lere g�re daha �nemli k�lar.
   Gereksinimi olanlara, ticari destek verilebilir. (Destek i�in 1.6
   b�l�m�ne bak�n�z.)
   
   Fiyat:
   
   Ticari ve ticari olmayan t�m kullan�mlar�n�z i�in PostgreSQL
   �cretsizdir. Kodumuzu, yukar�da belirtilen BSD-stili lisanstaki
   s�n�rlamalar hari�, �r�n�n�z�n i�ine ekleyebilirsiniz.
   
    1.15) PostgreSQL'e maddi a��dan nas�l destek olabilirim?
    
   PostgreSQL, 1996 y�l�ndan beri 1. s�n�f altyap�ya sahiptir. Bunun
   i�in, y�llar boyu �al���p bu altyap�y� olu�turup y�neten Marc
   Fournier'e te�ekk�rler.
   
   Bir a��k kaynak kodlu proje i�in, kaliteli altyap� �ok �nemlidir. Bu
   altyap�, projenin kesilmesini �nler ve projenin ilerlemesini
   h�zland�r�r.
   
   Tabii ki bu altyap� ucuz de�ildir. ��lerin y�r�mesi i�in �e�itli y�l�k
   ve anl�k harcamalar�m�z olmaktad�r. E�er siz ya da �irketinizin bu
   �abam�za ba���ta bulunabilecek paras� varsa, l�tfen
   http://store.pgsql.com/ adresine gidiniz ve ba���ta, hibede bulununuz.
   
   Web sayfas�n�n 'PostgreSQL Inc.' den bahsetmesine ra�men, "katk�da
   bulunanlar" (contributors) maddesi sadece PostgreSQL projesini
   desteklemek i�indir ve belirli bir �irketin para kayna�� de�ildir.
   isterseniz, ba�lant� adresine bir �ek g�nderebilirsiniz.
     _________________________________________________________________
   
                         Kullan�c�/�stemci Sorular�
                                      
    2.1) PostgreSQL icin ODBC s�r�c�leri var m�?
    
   iki tane ODBC s�r�c�s� bulunmaktad�r: PsqlODBC ve OpenLink ODBC.
   
   PsqlODBC'i
   http://gborg.postgresql.org/project/psqlodbc/projdisplay.php
   adresinden indirebilirsiniz.
   
   OpenLink ODBC http://www.openlinksw.com adresinden al�nabilir.Bu
   s�r�c�, kendi standart ODBC istemci yaz�l�m� ile �al�st���ndan,
   destekledikleri her platformda (Win, Mac, Unix, VMS) PostgreSQL ODBC
   bulunmalidir.
   
   �cretsiz s�r�m� olmakla beraber, ticari kalitede destek almak
   isteyenlere satmak isteyeceklerdir. Sorular�n�z� l�tfen
   postgres95@openlink.co.uk adresine g�nderiniz.
   
    2.2) PostgreSQL'i web sayfalar�nda kullanabilmek i�in hangi ara�lar
    bulunmaktad�r?
    
   http://www.webreview.com/ adresinde, arka planda veritaban� �al�st�ran
   Web sayfalar� i�in giri� seviyesinde bilgi bulunmaktad�r.
   
   Web ile b�t�nle�me i�in, PHP () m�kemmel bir arabirim sunar.
   
   Karma��k sorunlar i�in, �o�u kisi Perl arabirimini ve CGI.pm ya da
   mod_perl kullan�r.
   
    2.3) PostgreSQL'in grafik kullan�c� arabirimi var m�d�r?
    
   �e�itli grafik arabirimlerimiz bulunmaktad�r. Bunlar�n aras�nda,
   PgAccess (http://www.pgaccess.org/), PgAdmin II
   (http://www.pgadmin.org/, sadece Win32 i�in), RHDB Admin
   (http://sources.redhat.com/rhdb/) ve Rekall
   (http://www.thekompany.com/products/rekall/) bulunmaktad�r. Ayr�ca,
   PostgreSQL i�in web tabanl� bir arabirim olan PHPPgAdmin
   (http://phppgadmin.sourceforge.net/) bulunmaktad�r.
   
   Daha ayr�nt�l� liste i�in
   http://techdocs.postgresql.org/guides/GUITools adresine
   bakabilirsiniz.
   
    2.4) PostgreSQL ile ileti�imi kurabilmek i�in hangi dilleri kullanabilirim?
    
     * C (libpq)
     * Embedded C (ecpg)
     * Java (jdbc)
     * Python (PyGreSQL)
     * TCL (libpgtcl)
       
   Di�erleri i�in, http://gborg.postgresql.org adresindeki
   Drivers/Interfaces b�l�m�ne bakabilirsiniz.
     _________________________________________________________________
   
                             Y�netimsel Sorular
                                      
    3.1) PostgreSQL'i, /usr/local/pgsql dizininden ba�ka dizinlere nas�l
    kurabilirim?
    
   configure beti�ini �al�st�r�rken, --prefix se�ene�ini veriniz.
   
    3.2) postmaster'i baslatt�g�mda, a Bad System Call ya da core dumped mesaj�
    al�yorum. Neden?
    
   Bunun bir�ok nedeni olabilir. Ancak ilk kontrol edilmesi gereken sey,
   �ekirdeginize System V uzant�lar�n�n kurulu olup olmad�g�n� kontrol
   etmek olabilir. PostgreSQL shared memory ve semaphores i�in �ekirdek
   destegine gereksinim duyar.
   
    3.3) postmaster'i ba�latt���mda, �pcMemoryCreate hatas� al�yorum. Neden?
    
   Ya �ekirde�inizde shared memory deste�iniz d�zg�nce
   yap�land�r�lmam��t�r, ya da �ekirde�inizdeki mevcut shared memory
   miktar�n� b�y�tmeniz gerekecektir. Gereksinim duyaca��n�z miktar,
   mimarinize ve postmaster i�in ayarlad�g�n�z tampon ile backend i�lemi
   say�s�na ba�l�d�r. T�m sistemler i�in, tamponlar ve i�lemlerde
   �ntan�ml� say�larla, ~ 1MB kadar yere gereksinmeniz olacakt�r.
   PostgreSQL 7.3.2 Sistem Y�neticileri Rehberi'ne, shared memory ve
   semaphorelar hakk�ndaki ayr�nt�l� bilgi i�in bakabilirsiniz.
   
    3.4) postmaster'� ba�latt���mda, �pcSemaphoreCreate hatas� al�yorum. Neden?
    
   E�er hata, "�pcSemaphoreCreate: semget failed (No space left on
   device)" ise, �ekirde�iniz yeterli semaphore ile yap�land�r�lmam��
   demektir. Postgres, her bir potansiyel backend i�in bir semaphore
   gereksinimi duyar. Ge�ici bir ��z�m, postmaster� backend i�lemleri
   i�in daha az miktarda s�n�rla ba�latmak olabilir. -N'i varsay�lan
   de�er olan 32'den k���k bir de�erle ba�lat�n�z. Daha kal�c� bir ��z�m,
   �ekirde�inizin SEMMNS ve SEMMNI parametrelerini y�kseltmek olacakt�r.
   
   �al��mayan semaphore'lar a��r veritaban� i�lemlerinde ��kme
   yaratabilirler.
   
   E�er hata mesaj�n�z ba�ka bir �ey ise, �ekirde�inizde semaphore
   deste�ini yap�land�rmam�� olabilirsiniz. Shared memory ve
   semaphore'lar hakk�ndaki daha ayr�nt�l� bilgi i�in PostgreSQL 7.3.2
   Sistem Y�neticileri Rehberi'ne bakabilirsiniz.
   
    3.5) Diger bilgisayarlar�n benim PostgreSQL veritaban� sunucuma
    ba�lant�lar�n� nas�l kontrol edebilirim?
    
   �n tan�ml� olarak, PostgreSQL sadece yerel makineden Unix domain
   sockets kullanarak ba�lan�lmas�na izin verir. Diger makineler,
   postmaster'a -i etiketini ge�irmezseniz ve $PGDATA/pg_hba.conf
   dosyas�n� d�zenleyerek host-based authentication'a olanak vermezseniz,
   ba�lant� yapamayacaklard�r.
   
    3.6) Veritabani motorunu daha iyi ba�ar�m i�in nas�l ayarlayabilirim?
    
   Index'ler sorgular� h�zland�rabilir. EXPLAIN komutu, PostgreSQL'in
   sorgunuzu nas�l yorumlad���n� ve hangi index'leri kulland���n�
   g�rmenize izin verir.
   
   E�er cok fazla INSERT i�lemi yap�yorsan�z, bunlar� b�y�k bir toplu
   i�lem dosyas�kullan�p COPY komutu ile veritaban�na girmeyi deneyiniz.
   Bu, tekil INSERT'lerden daha h�zl�d�r. �kinci olarak, BEGIN
   WORK/COMMIT transaction blo�u i�inde olmayan ifadeler kendi
   transaction'lar�ndaym�� gibi d���n�l�r. �oklu ifadeleri tek bir
   transaction blo�u i�inde yapabilirsiniz. Bu, transaction overhead'ini
   d���recektir. Tek bir transaction blo�u i�inde birden �ok ifadeyi
   �al��t�rmay� deneyebilirsiniz. Bu da ayn� �ekilde, transaction
   overhead'ini d���r�r.
   
   �e�itli ayarlama se�enekleri mevcuttur. fsync() i�lemini, postmaster'�
   -o -F se�ene�i ile ba�latarak devre d��� b�rakabilirsiniz. Bu i�lem,
   fsync()'lerin her transactiondan sonra diski flush etmesini
   engelleyecektir.
   
   Ayn� zamanda, postmaster'i -B se�ene�i ile ba�lat�p, backend i�lemleri
   taraf�ndan kullan�lan shared memory buffers say�lar�n�
   artt�rabilirsiniz. E�er bu parametreyi �ok y�ksek tutarsan�z,
   �ekirde�inizin shared memory b�lgesindeki limiti a�ma olas�l���n�z
   y�z�nden postmaster ba�layamayabilir. Her bir tampon (buffer) 8K'd�r.
   �ntan�ml� say� ise 64 tampondur.
   
   Ayn� �ekilde, backend'in -S se�ene�ini ge�ici s�ralamalar i�in backend
   s�re�leri taraf�ndan kullan�lacak haf�zay� artt�rmak amac�yla
   kullanabilirsiniz. -S se�ene�i kilobayt cinsinden de�er al�r ve �n
   tan�ml� de�eri 512'dir (512 K)
   
   Tablolardaki veriyi bir index'e e�lemek amac�yla gruplama i�in CLUSTER
   komutunu kullanabilirsiniz. Ayr�nt�l� bilgi i�in CLUSTER komutunun
   yard�m sayfas�na bakabilirsiniz.
   
    3.7) Hangi hata ay�klama �zellikleri bulunmaktad�r?
    
   PostgreSQL, hata ay�klama amac�yla kullan�labilecek durum bilgisi
   rapor eden �e�itli �zeliklere sahiptir.
   
   �ncelikle, configure beti�ini --enable-cassert se�ene�iyle
   �al��t�r�rsan�z, bir �ok assert() backend cal��mas�n� g�zlemler ve
   beklenmeyen bir durumda program� durdurur.
   
   Postmaster ve postgres �e�itli hata ay�klama se�eneklerine sahiptir.
   �ncelikle, postmaster'� ba�latt���n�zda, standart ��kt�y� ve hatalar�
   bir log dosyas�na y�nlendirdi�inize emin olun:
cd /usr/local/pgsql
./bin/postmaster >server.log 2>&1 &

   Bu i�lem PostgreSQL ana dizinine server.log dosyas� yerle�tirecektir.
   Bu dosya sunucunun ya�ad��� sorunlar ya da hatalar hakk�nda yararl�
   bilgiler i�erir. -d se�ene�i, hata ay�klama seviyesini belirten bir
   rakam ile kullan�l�r. Y�ksek hata ay�klama seviyelerinin b�y�k log
   dosyalar� olu�turaca��n� unutmay�n�z.
   
   E�er postmaster �al��m�yorsa, postgres backend'ini komut sat�r�ndan
   �al��t�rabilir ve SQL ifadenizi direk olarak yazabilirsiniz. Bu sadece
   hata ay�klama amac�yla �nerilir. Burada, noktal� virg�l�n de�il de
   yeni bir sat�r�n sorguyu sonland�rd���n� unutmay�n�z. E�er hata
   ay�klama sembolleri ile derlediyseniz, ne oldu�unu g�rmek i�in bir
   hata ay�klay�c� kullanabilirsiniz. backend postmaster'dan
   ba�lat�lmad���ndan, e�de�er bir ortamda �al��mamaktad�r ve
   locking/backend etkile�im sorunlar� artabilir.
   
   E�er postmaster �al���yorsa, bir pencerede psql'i �al��t�r�n ve psql
   taraf�ndan kullan�lan postgres s�recinin s�re� numaras�n� (PID) bulun.
   Postgres s�reci ile ili�kilendirmek i�in bir hata ay�klar�c� kullan�n.
   Sorgular� psql arac�l��� ile �al��t�rabilirsiniz. E�er postgres
   ba�lang�c�nda hata ay�klamak istiyorsan�z, PGOPTIONS="-W n" se�ene�ini
   ayarlayabilir ve psql'i ba�latabilirsiniz. Bu i�lem, ba�lang�c�n n
   saniye kadar gecikmesini sa�layacakt�r; b�ylece hata ay�klay�c�y�
   s�rece ili�kilendirdikten sonra ba�lang�� s�recinin devam etmesini
   sa�layabilirsiniz.
   
   postgres program� hata ay�klama ve ba�ar�m �l��mleri i�in -s, -A ve -t
   se�eneklerine sahiptir.
   
    3.8) Ba�lanmaya �al���rken, neden "Sorry, too many clients" hatas�n�
    al�yorum?
    
   Postmaster'�n e�zamanl� olarak ba�latabilece�i backend s�re�leri
   s�n�rlar�n� artt�rman�z gerekmektedir.
   
   �n tan�ml� de�er 32 s�re�tir. Bunu, postmaster'� uygun -N de�eri ile
   ya da postgresql.conf dosyas�n� d�zenleyerek yeniden ba�latmakla
   artt�rabilirsiniz.
   
   E�er -N de�erini 32'den b�y�k yapacaksan�z, ayn� zamanda -B de�erini
   de de�i�tirmeniz gerekti�ini unutmay�n. -B, -N'nin en az 2 kat� kadar
   olmal�d�r; daha iyi ba�ar�m i�in bu say�y� daha da artt�rmal�s�n�z.
   Y�ksek say�daki backend s�re�leri i�in, �e�itli �ekirdek yap�land�rma
   parametrelerini artt�rman�z gerekecektir. Yap�lmas� gerekenler,
   SHMMAX, SEMMNS, SEMMNI, NPROC, MAXUPRC ve a��labilecek dosyalar�n
   maksimum say�s� olan NFILE ve NINODE de�erlerini kar��t�rmakt�r. Bunun
   nedeni, PostgreSQL'in izin verilen backend s�re�lerinin say�s�
   �zerinde bir s�n�r� olmas�d�r. B�ylelikle sistem kaynaklar�n�n d���na
   ��k�lmayacakt�r.
   
   PostgreSQL'in 6.5 s�r�m�ne kadar, en fazla backend say�s� 64 idi ve
   bunu de�i�tirmek i�in include/storage/sinvaladt.h dosyas� i�indeki
   MaxBAckendid sabitini de�i�tirdek sonra yaz�l�m� yeniden derlemek
   gerekiyordu.
   
    3.9) pgsql_tmp dizinin i�indeki dosyalar nelerdir?
    
   Sorgu �al�st�r�c� (query executer) taraf�ndan yarat�lan ge�ici
   dosyalard�r. �rnegin, bir s�ralama ORDER BY ile yap�lacaksa ve
   s�ralama backend'in -s parametresinin izin verdi�inden daha fazla
   alana gereksinim duyuyorsa, ekstra veriyi tutmak i�in ge�ici dosyalar
   yarat�l�r.
   
   Ge�ici dosyalar, e�er s�ralama s�ras�nda backend g��mezse otomatik
   olarak silinecektir. E�er �al��an durumda bir backend'iniz yoksa,
   pg_tempNNN.NN dosyalar�n� silmeniz g�venlidir.
   
    3.10) PostgreSQL s�r�mlerini y�kseltmek i�in neden bir dump/reload i�lemi
    ger�ekle�tirmek zorunday�m?
    
   PostgreSQL tak�m� ara s�r�mlerde sadece k���k de�i�iklikler
   yapmaktad�r; bu y�zden 7.2 s�r�m�nden 7.2.1'e y�kseltmek dump/restore
   i�lemi gerekmemektedir. Ancak, esas s�r�mlerde (�rnek: 7.2'den 7.3'e)
   �o�unlukla sistem tablolar�n�n ve veri dosyalar�n�n i� yap�s�
   de�i�tirilir. Bu de�i�iklikler �o�unlukla karma��kt�r; dolay�s�yla
   veri dosyalar�n�n geriye d�n�k uyumlulu�u i�lemlerini yapm�yoruz. Dump
   i�lemi, veriyi genel bi�imde alaca��ndan yeniden y�kleme esnas�nda
   veri, yeni i� bi�ime uygun �ekilde yerle�tirilecektir.
   
   Disk bi�iminin de�i�medi�i s�r�mlerde, pg_upgrade beti�i g�ncellemenin
   bir dump/restore gerektirmeden yap�lmas�n� sa�layacakt�r. pg_upgrade
   beti�inin o s�r�m i�in bulunup bulunmad���n� s�r�m notlar� i�inde
   bulabilirsiniz.
   
    3.11) Nas�l bir donan�m kullanmal�y�m?
    
   PC donan�m� tamamen uyumlu oldu�u i�in, insanlar t�m PC donan�mlar�n�n
   ayn� kalitede oldu�unu d���n�rler. Oysa b�yle de�ildir. ECC RAM, SCSI
   ve kaliteli anakartlar daha ucuz donan�mlara g�re daha �ok
   g�venilirlerdir ve ba�ar�mlar� daha y�ksektir. PostgreSQL hemen hemen
   t�m donan�mda �al��abilmektedir, ancak g�venilirlik ve ba�ar�m �nemli
   ise donan�m se�eneklerini �ok iyi ara�t�rmak gereklidir. E-posta
   listelerimi donan�mlarla ilgili sorular ve de ticaret i�in
   kullan�labilir.
     _________________________________________________________________
   
                             ��letimsel Sorular
                                      
    4.1) Binary cursor ve normal cursor aras�ndaki fark nedir?
    
   DECLARE yard�m sayfas�na bak�n�z.
   
    4.2) Sorgunun sadece ilk birka� sat�r�n� nas�l SELECT edebilirim?
    
   FETCH yard�m sayfas�na bak�n�z, ya da SELECT ... LIMIT ... kullan�n�z.
   
   �lk birka� sat�r� almak isteseniz bile, t�m sorgu de�erlendirilmek
   durumunda kal�nabilir. ORDER BY i�eren bir sorgu d���n�n. E�er ORDER
   BY i�e e�le�en bir index varsa, PostgreSQL istenen ilk birka� sat�r�
   i�leyebilir, ya da t�m sorgu istenen sat�rlar �retilene kadar
   i�lenebilir.
   
    4.3) psql'in i�inde g�rd�g�m tablolar�n ya da di�er �eylerin listesini
    nas�l alabilirim?
    
   pgsql/src/bin/psql/describe.c i�indeki psql kaynak kodunu
   okuyabilirsiniz. Bu kod, psql'in \ ile ba�layan komutlar�n�n ��kt�s�n�
   olusturan SQL komutlar�n� i�erir. Ayn� zamanda, psql'i -E se�ene�i ile
   ba�lat�p, verdi�iniz komutlar� �al��t�rmak i�in yapt��� sorgular�n
   ��kt�lar�n� g�rebilirsiniz.
   
    4.4) Bir tablodan bir kolonu nas�l kald�rabilirim?
    
   Bu �zellik (ALTER TABLE DROP COLUMN) 7.3 s�r�m� ile gelmi�tir. Eski
   s�r�mlerde a�a��dakileri uygulamal�s�n�z:
BEGIN;
LOCK TABLE old_table;
SELECT ...  -- select all columns but the one you want to remove
INTO TABLE new_table
FROM old_table;
DROP TABLE old_table;
ALTER TABLE new_table RENAME TO old_table;
COMMIT;
                
    4.5) Bir sat�r, tablo ve veritaban� i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
    
   S�n�rlar:
   
   Veritaban� i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
   S�n�rs�z (32 TB'l�k veritaban� bulunmaktad�r)
   Bir tablo i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
   32 TB
   Bir sat�r i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
   1.6 TB
   Bir alan i�in en fazla b�y�kl�k nedir?
   1 GB
   Tabloda en fazla sat�r say�s� ka�t�r?
   S�n�rs�z
   Bir tabloda olabilecek en fazla kolon say�s� ka�t�r?
   Kolon tiplerine ba�l� olarak 250-1600
   Bir tabloda olabilecek en fazla index say�s� ka�t�r?
   S�n�rs�z
   
   Tabii ki bunlar asl�nda s�n�rs�z degildir. Burada belirtilen s�n�rlar,
   fiziksel s�n�rlar�n haricindeki s�n�rlard�r. Bo� disk alan�,
   haf�za/takas alan� na ba�l� s�n�rlamalar vard�r. Ba�ar�m, s�n�r
   de�erlere yakla�t�k�a, ya da de�erler �ok b�y�k oldu�unda d��ebilir.
   
   Bir tablo i�in b�y�kl�k s�n�r� olan 32 TB, i�letim sisteminin b�y�k
   dosya deste�i olup olmamas�ndan ba��ms�zd�r. B�y�k tablolar, 1 GB'lik
   dosyalarda sakland��� i�in, dosya sistemi s�n�rlar�nin bir �nemi
   yoktur.
   
   Tablo ve kolon say�s� b�y�kl�kleri, �n tan�ml� blok b�y�kl��� 32k ya
   ��kar�larak artt�r�labilir.
   
    4.6) Tipik bir metin dosyas�ndaki veriyi saklamak i�in ne kadar disk alan�
    gereklidir?
    
   Bir PostgreSQL veritaban�, veriyi "flat" metin dosyas�nda saklamak
   i�in gereken alan�n 5 kat fazla disk alan�na gereksinim duyabilir.
   
   Her sat�r�nda bir tamsay� ve metin (text) i�eren, 100.000 sat�rl�k bir
   dosya d���n�n. Her sat�r�n ortalama 20 byte oldu�unu farzedelim. Metin
   dosyas� 2.8 MB olacakt�r. Bu veriyi tutan PostgreSQL veritaban�
   yakla��k 6.4 MB yer kaplayacakt�r.
  36 byte: Her bir sat�r ba�l��� (yakla��k)
+ 24 byte: Bir tamsay� (int) alan� ve bir metin (text) alan�
+  4 byte: Sayfada tuple a pointer
----------------------------------------
  64 byte -> kay�t ba��na

   PostgreSQL'de veri sayfas� (data page) b�y�kl��� 8192 byte (8k)d�r,
   dolay�s�yla:
8192 byte -> page ba��na
-------------------------  =  Her bir veritaban� page'� ba��na 128 sat�r (yakla��k)
  Sat�r ba��na 64 byte

100000 veri sat�r�
--------------------  =  782 veritaban� sayfas�
     128 sat�r

   782 veritaban� sayfas� * sayfa ba��na 8192 byte = 6,406,144 bytes (6.4
   MB)
   
   Index'ler �ok fazla yere gereksinim duymazlar, ama index'lenmi� veriyi
   tutacaklar�ndan b�y�k olabilirler.
   
   NULL de�erler bitmapler i�inde tutulur; dolay�s�yla �ok az yer
   kaplarlar.
   
    4.7) Veritaban�nda hangi tablo ya da index'lerin tan�mland���n� nas�l
    g�rebilirim?
    
   psql, bu t�r bilgileri g�stermek i�in, \ ile ba�layan bir �ok komut
   sunmaktad�r. \? komutu ile bu komutlar� g�rebilirsiniz. Ayr�ca,
   bunlar� a��klayan ve pg_ ile ba�layan �ok say�da sistem tablosu
   bulunmaktad�r. Ayn� zamanda, psql -l ile t�m veritabanlar�n�
   listeyelebirsiniz.
   
   Ayr�ca, pgsql/src/tutorial/syscat.source kodunu inceleyebilirsiniz. Bu
   dosya, veritaban� sistem dosyalar�ndan bilgiyi almak i�in gereksinim
   duyulan bir �ok SELECT'leri g�sterir.
   
    4.8) Sorgular�m cok yava�, ya da index'lerimi kullanm�yorlar. Neden?
    
   Indexler her sorgu taraf�ndan otomatik olarak kullan�lmazlar. Indexler
   e�er bir tablonun b�y�kl��� minimum bir b�y�kl�kten fazla ise ve sorgu
   tablodaki sat�rlar�n sadece k���k bir y�zdesini se�iyorsa kullan�l�r.
   Bunun nedeni, index eri�iminin neden oldu�u raslansal disk eri�imi nin
   diskin ya da tablonun s�ral� okunmas�ndan daha yavas olabilmesidir.
   
   Bir index'in kullan�l�p kullan�lmayaca��n� belirlemek i�in, PostgreSQL
   tablo hakk�ndaki istatistiklere gereksinmesi vard�r. Bu istatistikler,
   VACUUM ANALYZE kullan�larak toplan�rlar. Optimizer, istatistikleri
   kullanarak, tabloda ka� sat�r oldu�unu ve bilir ve indexin kullan�l�p
   kullan�lmayaca��na daha iyi karar verir. Istatistikler, ayn� zamanda
   en uygun join s�ras�n� ve y�ntemini belirlemekte �ok �nemlidir.
   �statistik toplanmas�, tablo i�erikleri de�i�tik�e periyodik olarak
   yap�lmal�d�r.
   
   Indexler normalde ORDER BY sorgular� ya da join i�lemlerini
   ger�ekle�tirmek i�in kullan�lmazlar. A��k bir s�ralamay� takip eden
   s�ral� bir arama (sequential scan), b�y�k bir tabloda index aramas�
   yapmaktan genelde daha h�zl�d�r.
   Ancak, ORDER BY ile birle�mi� LIMIT genellikle bir index
   kullanacakt�r; ��nk� tablonun sadece belirli bir miktar�
   d�nd�r�lecektir. Asl�nda, MAX() ve MIN() fonksiyonlar�n�n index
   kullanmamalar�ndan dolay�, bu gibi de�erleri ORDER BY ve LIMIT
   kullanarak da almak olas�d�r:
    SELECT col
    FROM tab
    ORDER BY col [ DESC ]
    LIMIT 1;

   E�er optimizer'�n s�ral� arama yapmas�n�n yanl�� oldu�una
   inan�yorsan�z, SET enable_seqscan TO 'off' kullan�n ve index kullanan
   aramalar�n hala daha h�zl� olup olmad���n� g�r�n.
   
   LIKE ya da ~ gibi operat�rler kullan�yorsan�z, index'ler sadece
   a�a��daki ko�ullarda kullan�labilir:
     * Arama dizininin ba��, dizinin ba�� ile ba�lanmal�d�r. Yani,
          + LIKE sorgular� % ile ba�lamamal�d�r.
          + D�zenli ifade sorgular� ^ i�e ba�lamamal�d�r.
     * Arama metni bir karakter s�n�f� ile ba�layamaz. �rnek: [a-e]
     * ILIKE ve ~* gibi b�y�k/k���k harfe duyars�z aramalar index'lerden
       yararlanmazlar. Onun yerine, b�l�m 4.12'de anlat�lan fonksiyonel
       index'leri kullanabilirsiniz.
     * initdb s�ras�nda �ntan�ml� C locale'i kullan�lmal�d�r.
       
    4.9) query-optimizer'�n sorgular�m� nas�l de�erlendirdi�ini, i�leme
    soktu�unu nas�l g�rebilirim?
    
   EXPLAIN yard�m sayfas�na bak�n�z.
   
    4.10) R-tree index nedir?
    
   R-tree index, uzaysal (spatial) verileri indexlemek i�in kullan�l�r.
   Bir hash index, dizi aramalar�nda (range search) kullan�lamaz. B-tree
   index dizi aramalar�nda sadece tek boyutlu �al��maktad�r. R-tree, �ok
   boyutlu veriyi destekler. �rne�in, e�er bir R-tree index point veri
   tipi �zerinde in�a edililebilirse, sistem "select all points within a
   bounding rectangle" gibi sorgulara daha verimli yan�tlar verecektir.
   
   Orijinal R-tree tasar�m�n� a��klayan belge:
   
   Guttman, A. "R-trees: A Dynamic Index Structure for Spatial
   Searching." Proceedings of the 1984 ACM SIGMOD Int'l Conf on Mgmt of
   Data, 45-57.
   
   Bu belgeyi, Stonebraker'�n "Readings in Database Systems" kitab�nda
   bulabilirsiniz.
   
   G�m�l� R-tree indexleri poligon ve boxlar� kullanabilir. Teorik
   olarak, R-tree indexlerin �zelliklerini geni�letmek bir miktar �aba
   gerektirir ve bunun nas�l yap�laca��na dair bir belgemiz hen�z
   bulunmamaktad�r.
   
    4.11) Genetic Query Optimizer nedir?
    
   GEQO mod�l�, Genetic Algorithm(GA) kullan�larak tablolar
   birle�tirildi�inde sorgu optimizasyonunu h�zland�r�r.
   
    4.12) D�zenli ifade (Regular Expression) aramalar�n� ve b�y�k/k���k harfe
    duyars�z aramalar� nas�l yapabilirim? Bu b�y�k(k���k harfe duyarl� aramalar
    i�in index'i nas�l kullanabilirim?
    
   ~ operat�r� d�zenli ifade e�le�mesi ve ~* b�y�k/k���k harfe duyars�z
   d�zenli ifade e�le�mesi yapar. B�y�k/k���k harfe duyarl� olan LIKE'�n
   b�y�k/k���k harfe duyars�z olan bi�imi ILIKE't�r ve PostgreSQL 7.1
   s�r�m� ile birlikte gelmi�tir.
   
   B�y�k-k���k harfe duyars�z e�itlik kar��la�t�rmalar� a�a��daki gibi
   ifade edilir:
SELECT *
FROM tab
WHERE lower(col) = 'abc'
                
   Bu standart bir index yaratmayacakt�r. Ancak e�er fonksiyonel bir
   index yarat�rsan�z; o kullan�lacakt�r:
CREATE INDEX tabindex on tab (lower(col));

    4.13) Bir sorguda, bir alanin "NULL" oldu�unu nas�l ortaya ��karabilirim?
    
   Kolonu, IS NULL ve IS NOT NULL ile test edebilirsiniz.
   
    4.14) �esitli karakter tipleri aras�ndaki farklar nelerdir?
    
Veri Tipi           �� Ad�              Not
--------------------------------------------------
VARCHAR(n)      varchar         boyut en b�y�k uzunlu�u verir; sadece verilen kadar veri tutulur.
CHAR(n)         bpchar          belirtilen uzunlu�a kadar sonuna  bo�luk eklenir.
TEXT            text            uzunlukta herhangi bir �st s�n�r yoktur.
BYTEA           bytea           variable-length byte array (null-byte safe)
"char"          char            bir karakter
                
   �� adlar� (internal name) sistem kataloglar�n� ve baz� hata
   mesajlar�n� incelerken g�receksiniz.
   
   �lk d�rt veri tipi "varlena" tipidir (yani, diskteki ilk 4 bayt
   uzunluktur; devam� da veridir.) Dolay�s�yla, kullan�lan ger�ek alan,
   belirtilen alandan biraz daha b�y�kt�r. Ancak, bu veri tipleri,
   s�k��t�r�lmaya tabi tutulabilir; dolay�s�yla disk alan� beklenilenden
   k���k olabilir. VARCHAR(n) b�y�kl��� artabilen ama en b�y�k uzunlu�u
   s�n�rl� olan verileri saklamak i�in en uygun y�ntemdir. TEXT, 1 GB
   b�y�kl��e kadar olan verileri tutmak i�in kullan�l�r.
   
   CHAR(n), ayn� uzunluktaki dizilerin saklanmas� i�in kullan�m�r.
   CHAR(n) belirtilen uzunlu�a kadar bo�luk ile doldurur; ancak
   VARCHAR(n) sadece verilen karakterleri saklar. BYTEA binary veri
   saklamak i�indir; ayr�ca "NULL" bayt i�eren de�erleri de saklar.
   Burada anlat�lan �� veri tipi de benzer ba�ar�m karakteristiklere
   sahiptir.
   
    4.15.1) Nas�l serial/otomatik artan (auto-incrementing) bir alan
    yaratabilirim?
    
   PostgreSQL'de SERIAL veri tipi vard�r. Bu veri tipi bir sequence ve
   kolon �zerinde bir index yarat�r.
   
   �rnek, a�a��daki sorgu:
CREATE TABLE person (
    id   SERIAL,
    name TEXT
);
                
   buna �evrilir:
CREATE SEQUENCE person_id_seq;
CREATE TABLE person (
    id   INT4 NOT NULL DEFAULT nextval('person_id_seq'),
    name TEXT
);
CREATE UNIQUE INDEX person_id_key ON person ( id );
                
   Sequenceler hakk�nda daha fazla bilgi i�in create_sequence yard�m
   sayfas�na bakabilirsiniz. Her sat�r�n OID alan�n� tekil bir say�
   olarak alabilirsiniz. Ancak, veritaban�n�z�n dump'�n� al�p yeniden
   y�klerseniz, OID de�erlerini koruyabilmek i�in pg_dump'�n -o
   parametresini ya da "COPY WITH OIDS" se�ene�ini kullanman�z
   gerekecektir.
   
    4.15.2) SERIAL giri�inin degerini nas�l alabilirim?
    
   Bir yakla��m, sequence nesnesindeki SERIAL de�erini, veriyi girmeden
   �nce nextval() ile al�p, ald���n�z de�eri kendinizin girmesidir.
   4.15.1'deki �rnek tabloyu kullanarak bir �rnek verelim:
new_id = execute("SELECT nextval('person_id_seq')");

    execute("INSERT INTO person (id, name) VALUES (new_id, 'Blaise Pascal')");

   Di�er sorgular i�in new_id'de yeni de�erin saklanmas� gerekir.
   Otomatik olarak yarat�lan SEQUENE nesnesinin ad�, <tablo ad�>_<serial
   kolonu ad�>_seq �eklinde olacakt�r (< > i�aretleri olmadan).
   
   Alternatif olarak, atanm�� SERIAL de�erini, de�er girildikten sonra
   currval() fonksiyonu ile alabilirsiniz:
                execute("INSERT INTO person (name) VALUES ('Blaise Pascal')");
                new_id = execute("SELECT currval('person_id_seq')");
                
   Son olarak, �n tan�ml� de�eri bulmak i�in INSERT ifadesinden d�nen OID
   de�erini kullanabilirsiniz; ancak bu en az ta��nabilir ��z�m
   olacakt�r. Perl'de, Edmund Mergl'in DBD:Pg m�d�l� ile birlikte DBI
   kullanarak, OID de�eri $sth->execute() �al��t�r�ld�ktan sonra
   $sth->(pg_oid_status) ile al�nabilir.
   
    4.15.3) currval() ve nextval() di�er kullan�c�lara sorun yaratmaz m�?
    
   Hay�r. curval(), t�m kullan�c�lar de�il, backend taraf�ndan atanan
   ge�erli de�eri d�nd�r�r.
   
    4.15.4) Neden sequence say�lar� transaction i�leminin iptalinden sonra
    yeniden kullan�l�yor? Neden sequence/SERIAL kolonumdaki say�larda atlamalar
    oluyor?
    
   Uyumlulu�u artt�rmak i�in, sequence de�erleri �al��an transaction'lara
   gerekti�i �ekilde aktar�l�r ve transaction bitene kadar o de�er
   kilitlenmez. Bu, iptal edilen transaction i�lemleri nedeniyle
   bo�luklara neden olur.
   
    4.16) OID nedir? TID nedir?
    
   OIDler, tekil sat�r numaralar�na PostgreSQL'in yan�t�d�r.
   PostgreSQL'de yarat�lan her say�, tekil bir OID al�r. initdb i�lemi
   s�ras�nda yarat�lan t�m OID'ler 16384'ten k���kt�r
   (backend/access/transam.h). Kullan�c�lar taraf�ndan yarat�lan t�m
   OID'ler bu say�ya e�it ya da bu say�dan b�y�kt�r. Varsay�lan durumda,
   t�m bu OIDler sadece bir tablo ya da veritaban�nda de�il, t�m
   PostgreSQL kurulumunda tekildir.
   
   PostgreSQL OIDleri, tablolar aras�nda sat�rlar� ili�kilendirmek i�in
   kendi i� tablolar�nda kullan�r. Bu OIDler belirli kullan�c�
   sat�rlar�n� belirtmek i�in kullanabilir ve join i�lemlerinde
   kullan�l�r. OID de�erlerini saklamak i�in OID kolon tipini kullanman�z
   �nerinir. Daha h�zl� bir eri�im i�in, OID alan�nda bir index
   yaratabilirsiniz.
   
   OID'ler yeni sat�rlara, t�m veritabanlar� taraf�nda kullan�lan ortak
   bir alandan atan�rlar. E�er OID'i ba�ka bir de�ere e�itlemek
   isterseniz ya da tablonun bir kopyas�n� orijinal OIDler ile ��karmak
   isterseniz, bu m�mk�nd�r:
                        CREATE TABLE new_table(old_oid oid, mycol int);
                        SELECT old_oid, mycol INTO new FROM old;
                        COPY new TO '/tmp/pgtable';
                        DELETE FROM new;
                        COPY new WITH OIDS FROM '/tmp/pgtable';
                
   OIDler 4-bit tamsay� olarak saklan�rlar ve 4 milyarda overflow
   olacakt�r. Kimse bu say�ya ula�t���na dair bir bilgi iletmedi ve bu
   s�n�r� kimse bu s�n�ra ula�madan kald�raca��z.
   
   TIDler, belirli fiziksel sat�rlar block ve offset de�erleri ile
   belirtmekte kullan�l�r. TIDler, sat�rlar de�i�ti�inde ya da yeniden
   y�klendi�inde de�i�irler. Index girdileri taraf�ndan fiziksel
   sat�rlar� g�stermek i�in kullan�l�rlar.
   
    4.17) PostgreSQL'de kullan�lan baz� terimlerin anlamlar� nelerdir?
    
   Kaynak kodun bir k�sm� ve eski belgeler, daha geni� kullan�m alan�
   olan terimleri kullan�rlar. Bunlar�n baz�lar�:
     * table, relation, class
     * row, record, tuple
     * column, field, attribute
     * retrieve, select
     * replace, update
     * append, insert
     * OID, serial value
     * portal, cursor
     * range variable, table name, table alias
       
   Genel veritaban� terimleri,
   http://hea-www.harvard.edu/MST/simul/software/docs/pkgs/pgsql/glossary
   /glossary.html adresinde bulunabilir.
   
    4.18) Neden "ERROR: Memory exhausted in AllocSetAlloc()" hatas�n� al�yorum?
    
   Sisteminizde sanal belle�inizi t�ketmi� olabilirsiniz, ya da
   �ekirde�iniz belli kaynaklar icin d���k bir s�n�ra sahip olabilir.
   postmaster'� ba�latmadan �nce a�a��dakileri deneyebilirsiniz:
ulimit -d 262144
limit datasize 256m
                
   Kabu�unuza ba�l� olarak, bunlardan sadece biri olumlu sonu�
   verecektir, ama bu i�lem veri segment s�n�r�n�z� artt�racak, ve belki
   de sorgunuzun tamamlanmas�n� sa�layacakt�r. Bu komut, varolan i�leme
   (current process) ve komut �al��t�r�ld�ktan sonraki t�m alt i�lemlere
   uygulan�r. E�er SQL istemcinizle, backend'in �ok fazla veri d�nd�rmesi
   nedeniyle bir sorun ya��yorsan�z, bunu istemciyi ba�latmadan �nce
   deneyiniz.
   
    4.19) Hangi PostgreSQL s�r�m�n� �al��t�rd���m� nas�l g�rebilirim?
    
   psql arabiriminde, select version(); yaz�n�z.
   
    4.20) Neden large-object i�lemlerim, "invalid large obj descriptor"
    hatas�n� veriyor?
    
   Large object i�lemlerinizin u�lar�na, yani lo_open ... lo_close
   komutlar�n�n �evresine, BEGIN WORK ve COMMIT koyman�z gerekmektedir;
   
   �u anda, PostgreSQL kurallar� large objectleri transaction commit
   edildi�inde kapatarak uygulamaktad�r. Dolay�s�yla handle ile yap�lacak
   ilk �ey invalid large obj descriptor hatas� ile
   sonu�lanacakt�r.Dolay�s�yla �al��an kodunuz e�er transaction
   kullanmazsan�z hata mesajlar� �retecektir.
   
   E�er ODBC gibi bir istemci arabirimi kullan�yorsan�z, auto-commit'i
   kapatman�z gerekebilir.
   
    4.21) �u andaki zaman� �ntan�ml� de�er olarak kabul eden How do I create a
    column that will default to the current time?
    
   Alttakini kullanabilirsiniz:
CURRENT_TIMESTAMP:
CREATE TABLE test (x int, modtime timestamp DEFAULT CURRENT_TIMESTAMP );
                
    4.22) Neden IN kullanan subquery'lerim �ok yavas?
    
   7.4 s�r�m�nden �nce, subqueryler. E�er subquery sadece birka� sat�r ve
   outer query bol say�da sat�r d�nd�r�yorsa, IN en h�zl�s�d�r. Sorgular�
   h�zland�rmak i�in IN yerine EXISTS kullan�n:
SELECT *
    FROM tab
    WHERE col1 IN (SELECT col2 FROM TAB2)
                
   sorgusunu, a�a��daki ile de�i�tirin:
SELECT *
    FROM tab
    WHERE EXISTS (SELECT col2 FROM TAB2 WHERE col1 = col2)
                
   Bu i�lemin h�zl� olmas� i�in, subcol'un indexlenmi� bir kolon olmas�
   gerekmektedir.
   
   7.4 s�r�m� ve sonras�nda, IN asl�nda normal sorgularla ayn� karma��k
   join tekniklerini kullan�r ve EXISTS'e tercih edilir.
   
    4.23) Outer join i�lemini nas�l yapabilirim?
    
   PostgreSQL outer joins islemlerini SQL standartlar�n� kullanarak
   ger�ekle�tirmektedir. A�a��da 2 �rnek bulunmaktad�r:
SELECT *
FROM t1 LEFT OUTER JOIN t2 ON (t1.col = t2.col);
                
   ya da
SELECT *
FROM t1 LEFT OUTER JOIN t2 ON (t1.col = t2.col);
                
   Bu �zde� sorgular t1.col' i t2.col'ye join ederler ve ayn� zamanda
   t1'deki unjoined sat�rlar� (t2'de e�lenmemi� olanlarla) d�nd�r�rler.
   RIGHT JOIN t2'nin unjoined sat�rlar�n� ekleyecektir. Bir FULL join,
   e�le�mi� b�t�n sat�rlar� ve t1 ile t2'den t�m ba�lanmam�� (unjoined)
   sat�rlar� al�r. OUTER s�zc��� se�imseldir ve LEFT, RIGHT ve FULL join
   i�lemlerinde oldu�u kabul edilir. S�radan join i�lemleri INNER JOIN
   olarak adland�r�l�r.
   
   �nceki s�r�mlerde, OUTER JOINler UNION ve NOT IN kullan�larak sim�le
   edilebiliyordu. �rne�in, tab1 ve tab2'yi birle�tirirken, a�a��daki
   sorgu iki tablonun d��tan ba�lanmas�n� sa�lar:
SELECT tab1.col1, tab2.col2
FROM tab1, tab2
WHERE tab1.col1 = tab2.col1
UNION ALL
SELECT tab1.col1, NULL
FROM tab1
WHERE tab1.col1 NOT IN (SELECT tab2.col1 FROM tab2)
ORDER BY col1
                
    4.24) Ayn� andan birden fazla veritaban�nda nas�l i�lem yapabilirim?
    
   Mevcut veritaban�n�z d���ndaki ba�ka bir veritaban�n�z� sorgulaman�z�n
   bir yolu bulunmamaktad�r. Bunun nedeni, PostgreSQL'in veritaban�na
   �zel sistem kataloglar� y�klemesidir. Bu nedenle, cross-database bir
   sorgunun nas�l davranaca��n� kestirmek zordur.
   
   contrib/dblink fonksiyon �a�r�lar�n� kullanarak cross-database
   sorgulara izin verir. Tabii ki, bir istemci de�i�ik veritabanlar�na
   ayn� anda eri�im sa�layabilir ve bilgiyi bu �ekilde birle�tirebilir.
   
    4.25) Bir fonksiyondan nas�l �oklu sat�r ya da kolon d�nd�rebilirim?
    
   7.3 s�r�m�nde, bir fonksiyondan kolayl�kla �oklu sat�r ya da s�tun
   d�nd�rebilirsiniz.
   (http://techdocs.postgresql.org/guides/SetReturningFunctions)
   
    4.26) Neden Pl/PgSQL fonksiyonlar� i�inden g�venli bir �ekilde tablo
    yaratma/kald�rma i�lemlerini yapam�yoruz?
    
   PL/PgSQL fonksiyon i�erikleri cache'ler. Bunun istenmeyen bir taraf�,
   e�er bir PL/PgSQL fonksiyonu ge�ici bir tabloya eri�iyorsa ve bu tablo
   ileride kald�r�l�p yeniden olu�turulduktan sonra fonksiyon yeniden
   �a�r�l�rsa, fonksiyon �al��mayacakt�r; ��nk� cache'lenmi� fonksiyon
   hala eski ge�ici tabloyu g�steriyor olacakt�r. ��z�m, ge�ici tablo
   eri�imleri i�in PL/PgSQL'de EXECUTE kullanmakt�r. Bu, sorgunun her
   seferinde yeniden i�lenmesini sa�layacakt�r.
   
    4.27) 4.28) Hangi �ifreleme se�enekleri bulunmaktad�r?
    
     * contrib/pgcrypto SQL sorgular�nda kullan�labilmesi i�in �ifreleme
       fonksiyonlar� i�ermektedir.
     * �stemciden sunucuya ileti�imi �ifrelemek i�in, sunucuda ssl
       se�ene�i postgresql.conf i�inde a��k olmal�d�r. Ayr�ca,pg_hba.conf
       dosyas� i�inde host ya da hostssl kayd� mutlaka olmal�d�r ve
       istemci sslmode kapat�lmamal�d�r. (Ayn� zamanda,PostgreSQL'in
       do�al SSL ba�lant�lar� d���nda ssh ya da ssl gibi 3.parti
       �ifrelenmi� veri iletimi de m�mk�nd�r.)
     * Veritaban� kullan�c� ad� ve �ifreleri 7.3 s�r�m� ile birlikte
       otomatik olarak �ifrelenirler. �nceki s�r�mlerde, postgresql.conf
       i�indeki PASSWORD_ENCRYPTION se�ene�ini aktif hale getirmeniz
       gerekmektedir.
     * Sunucunun kendisini �ifreli dosya sistemi �zerinde
       �al��t�rabilirsiniz.
     _________________________________________________________________
   
                    PostgreSQL �zelliklerini Geni�letmek
                                      
    5.1) Kullan�c�-tan�ml� bir fonksiyon yazd�m. psql'de �al��t�rd���m zaman
    neden core dump ediyor?
    
   Sorunun nedeni birden fazla �ey olabilir. Kullan�c�-tan�ml�
   fonksiyonunuzu stand-alone bir programda �al��t�rmay� deneyiniz.
   
    5.2) PostgreSQL'e nas�l yeni tipler/fonksiyonlar ekleyebilirim?
    
   �al��malar�n�z� pgsql-hackers e-posta listesine g�nderiniz. Kodunuz
   incelendikten sonra contrib dizinine konacakt�r.
   
    5.3) Bir tuple dond�rmek icin bir C fonksiyonunu nasil yazar�m?
    
   PostgreSQL 7.3 s�r�m� ile birlikte, C, PL/PgSQL ve SQL kullan�larak
   tablo-d�nd�ren fonksiyonlar tamamen desteklenmektedir. Ayr�nt�l� bilgi
   i�in PostgreSQL 7.3.2 Kullan�c� Rehberi'ne bakabilrisiniz. Bir �rne�i
   contrib/tablefunc i�inde bulabilirsiniz.
   
    5.4) Bir kaynak dosyas�nda de�i�iklik yapt�m. Yeniden derlememe ra�men
    de�i�iklik ge�erli olmuyor. Neden?
    
   Makefile'lar include dosyalar� i�in tam bir ba��ml�l�k i�ermezler.
   �ncelikle make clean, ard�ndan da baska bir make i�lemi yapman�z
   gerekir. GCC kullan�yorsan�z, configure beti�inin --enable-depend
   se�ene�ini, derleyicinin ba��ml�l�klar� otomatik olarak hesaplamas�
   i�in kullanabilirsiniz.